Hoe meer hij zich verdiept in het verschijnsel Zwarte Piet, hoe schokkender hij het vindt. Roger Ross Williams (41) is een gelouterde documentairemaker in de Verenigde Staten, niet in de laatste plaats omdat hij 5 jaar geleden een Oscar won met zijn film Music by Prudence, over een gehandicapte Zimbabwaanse muzikante.

De oud-winnaar liet het Oscar-evenement dit keer schieten om in Amsterdam aan zijn film te werken. De CNN-documentaire over Zwarte Piet moet eind dit jaar te zien zijn. Zaterdag filmde Williams in de hoofdstad een bijeenkomst van de actiegroep Kick Out Zwarte Piet, waar tegenstanders van Zwarte Piet brainstormden over acties in dit jaar.

Nederland is geen vreemd terrein voor Williams; de liefde drijft hem de laatste jaren steeds vaker naar Amsterdam. ,,Ik probeer nu ook een eigen productiemaatschappij van de grond te krijgen en me hier een deel van het jaar te vestigen." 

Hij vervolgt: ,,Ik had de afgelopen jaren wel iets van het bestaan van Sinterklaas en Zwarte Piet meegekregen, maar nog niet veel. Vorig jaar was ik hier voor het eerst in de sinterklaasperiode en toen ben ik me erin gaan verdiepen. Ik postte foto's van Zwarte Piet op mijn eigen facebookpagina en vanuit Amerika kreeg ik de ene na de andere geschokte reactie.''

Geheim
Tijdens het internationaal documentairefestival IDFA in Amsterdam van november raakten Williams en zijn Amerikaanse collega's niet uitgepraat over Zwarte Piet. ,,Het hoofd van CNN's filmafdeling zei bij een drankje: 'Hier moet je echt een documentaire over maken. Dit moet de wereld weten'. En dat vind ik ook.''

Koloniaal Williams maakt er geen geheim van dat hij persoonlijk geraakt wordt door de helper van Sinterklaas. ,,Ik vind het een beledigende karikatuur, die rechtstreeks verbonden is aan het koloniale verleden van Nederland - waar hier al amper over gesproken wordt. Maar het is met name zo schokkend omdat de rest van de wereld Nederland als  progressief land ziet. Amerikanen die afbeeldingen van Zwarte Piet zien, zijn niet alleen in shock; ze geloven het ook niet. Vooral niet dat Zwarte Piet zo wijdverbreid is, dat dit één van de grootste nationale feesten is. In een bepaald opzicht is hij het dirty little secret van Nederland, want het is ook niet zo dat jullie deze traditie vol trots uitdragen over de rest van de planeet.''

Praktijken
Williams verwacht dat Nederland iets zal merken van zijn film: ,,Als de wereld deze praktijken ziet, kan dat grote gevolgen hebben voor het toerisme en dus ook voor de economie. En vooral voor de manier waarop naar jullie land gekeken wordt door mensen uit andere landen. Dat beeld van een uiterst progressief land zal moeten worden bijgesteld.''

Met zijn camera- en geluidsman gaat Williams niet alleen langs bij de tegenstanders van Zwarte Piet. ,,We willen natuurlijk beide kanten belichten, dus we komen ook bij de mensen van het Pietengilde en van de Stichting Sinterklaas Centrale, hier in Amsterdam. En ik interview politici, ik probeer nog bij burgemeester Eberhard van der Laan binnen te komen. Ik wil vooral begrijpen wat er gebeurt, hoe de traditie er tot in detail uitziet. Ik wil het hele verhaal laten zien, dat is belangrijk.''