Na experimenten in Dordrecht, Heerhugowaard en Zaandam krijgen nu ook zestig gevangenen in Arnhem de sleutel van hun eigen cel. Het gaat om een proef waarbij gedetineerden zich tot 21.30 uur vrij mogen bewegen in bepaalde delen van de gevangenis. De bajesklanten moeten er zelf voor zorgen dat ze op tijd bij hun dagprogramma of gevangeniswerk zijn.

,,Er is te weinig toezicht op deze jongens”, zegt Rob Minkes, voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad (COR) van de Dienst Justitiële Inrichtingen. ,,Deze gevangenen mogen alles zelf doen, zonder toezicht. Het risico is daardoor groter dat ze doorgaan met hun criminele zaakjes, want ze kunnen langdurig en ongestoord met elkaar kletsen. Ook is het eenvoudiger om bijvoorbeeld drugs te verhandelen.”

De tijd die gevangenisbewaarders overhouden door de ‘sleutelproef’, zouden ze moeten besteden aan extra gesprekken met gedetineerden. ,,Maar wij twijfelen sterk of dat gebeurt”, zegt Minkes. ,,Bewaarders zien deze experimenten als een ordinaire bezuiniging op gevangenispersoneel.”

De sleutelproef past in beleid van het ministerie van Veiligheid en Justitie om gedetineerden ‘zelfredzamer’ te laten zijn. Ze krijgen een eigen sleutel, maar ook een digitaal scherm om boodschappen te bestellen of afspraken mee te maken.

,,Dit beleid is bedoeld om gedetineerden te activeren en meer verantwoordelijkheid te geven”, zegt een woordvoerder van het ministerie. ,,Het is verbonden aan voorwaarden om de veiligheid te waarborgen. Gedetineerden kunnen niet zomaar vrij bewegen en ook internet is beperkt.”

Volgens COR-voorzitter Minkes is er nog te weinig zicht op de effecten van de sleutelproef. ,,Dit experiment breidt zich als een olievlek uit over Nederland, maar nog altijd is niet goed onderzocht of het een positief effect heeft op gedrag van gedetineerden. We zijn het ook aan de slachtoffers van misdrijven verplicht om éérst goed uit te zoeken of de maatschappij hier baat bij heeft.”