Dalende trend gekeerd, het wordt weer drukker in de ziekenhuizen, maar wat zegt dat?

In de ziekenhuizen liggen nu een kleine 1500 coronapatiënten, blijkt uit de meest recente cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS). ,,Dat zijn er 246 meer dan vorige week. De bezetting is duidelijk aan het stijgen’’, verklaart Ina Kuper, waarnemend voorzitter van het LCPS. Zij voorspelde eerder al dat het aantal coronapatiënten in ziekenhuizen weer zou toenemen, als gevolg van de razendsnelle verspreiding van de omikronvariant. 

De bezettingsgraad van de ziekenhuizen (verpleegafdelingen en intensive cares) is al twee jaar lang een van de belangrijkste pijlers waarop het coronabeleid van het kabinet is gebaseerd. Maar de vraag is wat de ziekenhuiscijfers momenteel precies vertellen.

Steeds meer mensen liggen niet in het ziekenhuis dóór Covid, maar mét Covid. Sinds de zeer besmettelijke omikronvariant in Nederland regeert, stijgt het aantal patiënten dat voor bijvoorbeeld een operatie naar het ziekenhuis komt, maar eenmaal in het ziekenhuis ook positief wordt getest op Covid. Deze patiënten worden door het LCPS als coronapatiënten meegerekend. Volgens het RIVM gaat het om ongeveer een kwart van het totale aantal ‘coronapatiënten', sommige ziekenhuizen spreken zelfs van een derde. 

Voor het coronabeleid is dat onderscheid belangrijk. Als minder mensen ernstig ziek worden door corona, zijn immers minder beschermende maatregelen nodig. 

Voor de ziekenhuizen zelf is het onderscheid minder relevant. Ook iemand die voor een knieoperatie komt en corona blijkt te hebben, moet immers op een eenpersoonskamer of cohortafdeling verpleegd, door personeel in beschermende kleding. ,,Dat kost extra capaciteit’’, verklaart het LCPS. 

En juist die personele capaciteit is momenteel het probleem, niet zozeer het aantal bedden. Ziekenhuizen worstelen met hoge uitval van personeel dat besmet is met corona. ,,Eén op de tien ic-verpleegkundigen zit momenteel thuis, in sommige regio’s is dat aantal nog hoger’’, zegt Kuper. ,,Daardoor wordt het voor ziekenhuizen steeds moeilijker om de andere zorg te leveren.’’

Naar schatting 130.000 mensen wachten nog op een operatie. Vanwege de coronazorg in de ziekenhuizen zijn de afgelopen twee jaar talloze operaties uitgesteld. Afgelopen weken zag het er voor mensen die wachten op inhaalzorg gunstiger uit. Steeds meer operatiekamers werden weer in gebruik genomen. Vorige week zat de operatiecapaciteit op 85 procent van het normale niveau. Bijna twee derde van alle ziekenhuizen kon zorg die binnen zes weken moet plaatsvinden ook weer binnen die termijn leveren. Ook ‘planbare zorg’, zoals heupoperaties, kwam weer op gang. De vraag is nu of die positieve tendens kan worden doorgezet.

Een van de grote onzekerheden is volgens het LCPS de nieuwe omikronvariant BA.2, die nóg besmettelijker lijkt. ,,We moeten zien wat dit betekent voor de uitval van personeel.’’
Zowel de originele omikron (BA.1) als de nieuwe mutatie lijken gelukkig aanzienlijk minder ziekmakend dan eerdere versies van het coronavirus. Daar komt bij dat steeds meer mensen door vaccinatie of een eerdere besmetting zijn beschermd. 97 procent van de bloeddonoren heeft inmiddels antistoffen in zijn bloed, blijkt uit nieuwe cijfers van bloedbank Sanquin. 

Terwijl het aantal besmettingen al weken in duizelingwekkend tempo stijgt (afgelopen etmaal turfden de GGD's 77.648 positieve testen, maar de registratie loopt achter), is de bezetting op de ic’s ook afgelopen week stabiel gebleven. Daar liggen nu 214 coronapatiënten. Op het dieptepunt, in het voorjaar van 2020, waren dat er bijna 1500. 

Positief lijkt ook dat het aantal coronapatiënten dat thuis aan de zuurstof zit is gedaald: dat zijn er nu 1700, ten opzichte van 2000 vorige week. Ook het aantal opgenomen Covid-patiënten uit verpleeg- en verzorgingshuizen is iets gedaald ten opzichte van vorige week (acht minder). 

In buurlanden daalt het aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen. ,,In Spanje, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk is het omslagpunt bereikt’’, zegt Kuper. ,,In Duitsland daalt het aantal opnames al weken, maar Duitsland ligt op ons voor met de boostercampagne.’’

Hoewel vaccinaties slecht blijken te beschermen tegen de zeer besmettelijke omikronvariant, zijn ze uiterst effectief in het voorkomen van ziekenhuisopnamen. Wie geboosterd is, heeft een 33 keer lagere kans om door corona in het ziekenhuis te komen. De kans op een ic-opname is volgens het RIVM zelfs vijftig keer kleiner. 

Minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers (D66) wilde maandag niet vooruitlopen op extra versoepelingen. ,,We zien al weken een stijging van het aantal infecties, naar nu 80.000 per dag gemiddeld”, zei Kuipers na corona-overleg op het Binnenhof. ,,Volgens het RIVM kan de toestroom naar de ziekenhuizen nog toenemen, we moeten deze week zien wat er gebeurt.”

Vrijdag komt het Outbreak Management Team (OMT) bijeen voor advies aan het kabinet, dinsdag geven Rutte en Kuipers dan een coronapersconferentie. De druk om verder te versoepelen is groot. Nachthoreca gaat zaterdag uit protest alvast open, een petitie tegen de coronapas (3G, 2G en 1G) van onder anderen CDA-politica Mona Keijzer telt na enkele dagen al 800.000 handtekeningen.

Kuipers merkt dat er ‘veel weerstand’ is tegen coronarestricties. ,,Maar je wil met die hoge aantallen besmettingen ook een samenleving die zoveel mogelijk open kan, bijvoorbeeld met maatregelen als het coronatoegangsbewijs. Maar ook die maatregel moet proportioneel zijn. Als het moment komt dat we ervan af kunnen, willen we er dolgraag vanaf.”

Justitieminister Dilan Yesilgöz wees erop dat het niet mogelijk is om ‘in één dag’ van alle maatregelen af te komen. ,,Iedereen is alle maatregelen zat, dat is logisch. Maar we hebben ze niet voor niets. We moeten dus echt eerst inhoudelijk kijken: wat zijn nut en noodzaak, helpt het instrument ons? Daarna komt naleving van mensen en ondernemers en eventueel handhaven van burgemeesters om de hoek kijken.”

Cijfers tot vorige week:

Het aantal positieve coronatesten bij de GGD’s stijgt explosief, deze grafiek toont de cijfers tot en met vorige week dinsdag .