Ga eens lekker in het gras liggen en van de zonnestralen op je gezicht genieten: de kunst van het niks doen. © Thinkstock

De wereld is dol op het Nederlandse 'niksen', maar doen we dat wel?

Ineens is er wereldwijd belangstelling voor het woord 'niksen'. In Nederland zijn we, als we internationale media moeten geloven, massaal aan het niksen: lekker naar opdrogende verf kijken, uit het raam staren of uren in een warm bad dobberen. Herkenbaar? Niet echt. Maar toch zouden we het vaker moeten doen.

Renske Baars 26-01-18, 15:13 Laatste update: 26-01-18, 15:43

Na het Deense hygge (knusheid), het Zweedse lagom (voldoende is goed genoeg) en friluftsliv (buitenleven) en het Japanse ikagai (reden van bestaan) zijn de Amerikanen op een nieuw fenomeen gestuit: het Nederlandse niksen.

,,Niksen is eigenlijk dat je even geen doel hebt'', stelt Jelle Hermus, auteur van het populaire boek Steeds Leuker. Volgens de schrijver is het ontzettend belangrijk dat mensen af en toe een lege agenda hebben. Het komt steeds minder voor. ,,'Niks doen' is helemaal niet leuk om op Instagram te zetten'', grapt hij cynisch. ,,Dus voelen vooral jongeren steeds de drang om 'iets te ondernemen'. Met het gevolg dat een burn-out op de loer ligt.''

Beter is het om af en toe een vrije dag te nemen zonder enige doel. ,,Ik doe dat sinds anderhalf jaar en neem me elke keer voor om geen vooropgezet plan te hebben voor die dag. Dus geen afspraak met mezelf om te tuinieren, stofzuigen of de was te doen. Heerlijk, want dan stel ik mezelf ook niet teleur als ik tot niets kom. Zo kom ik tot rust.''

We hebben niksen simpelweg nodig voor het verteren van ons voedsel en voor het herstarten van de hersenen
Patrick van Veen, bioloog

Katten

We moeten wat beter naar dieren kijken. Zoals katten, die dagenlang in een hangmatje naast de verwarming liggen te soezen. Slim, want zo besparen ze hun energie. Ook chimpansees nemen de tijd om in hun nest te dagdromen. ,,Het is niet alleen ideaal, maar ook nog eens effectief'', legt bioloog Patrick van Veen uit. ,,We hebben het simpelweg nodig voor het verteren van ons voedsel en voor het herstarten van de hersenen'', aldus Van Veen. ,,Eten, drinken, ademen én slapen zijn basisbehoeften. Die moeten we in acht nemen, anders gaat het niet goed.''

Nederlanders zijn weliswaar goed in niksen, ze schamen zich er ook een beetje voor. ,,Vandaar dat we het vaak combineren met een bezigheid waar weinig hersenactiviteit voor nodig is'', stelt de bioloog. ,,Er is toch weinig zo rustgevend als op de wc even de sociale media langslopen. Je scrolt, swipet en liket zonder dat je er veel moeite voor moet doen. Dat is ook niksen, wat mij betreft.''

Vierdaagse werkweek

Waar komt dan die fascinatie van Amerikanen voor het Nederlandse niksen vandaan? Carolien Hamming, stresscoach, is er verbaasd over. ,,Het zit juist helemaal niet in onze calvinistische volksaard om te luieren. We worden opgevoed met het idee dat we ons altijd nuttig moeten maken.''

Maar in vergelijking met andere nationaliteiten zijn Nederlanders gezegend met veel eigen uurtjes, blijkt uit een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Per saldo besteden Nederlanders op een dag minder tijd aan verplichtingen zoals werk of zorg dan inwoners van andere Europese landen. En een vierdaagse werkweek is hier, in tegenstelling tot andere landen, heel normaal, terwijl we gemiddeld wel 25 vakantiedagen per jaar hebben. Amerikanen en Canadezen daarentegen moeten het met een schamele zestien dagen doen.

Er is toch weinig zo rustgevend als op de wc even de sociale media langslopen
Patrick van Veen, bioloog

Nederlands of niet, Hamming pleit wel voor het 'lekker niksen'. Door de komst van internet en oneindig veel televisiezenders staan we altijd 'aan'. ,,Het is goed om ook af en toe helemaal 'uit' te staan. Als het je thuis niet lukt, ga je lekker naar een wellnessoord. Laat je masseren en nip aan je theetje. Daar kan je pas echt goed niksen.''