'Defensie negeerde strafbare feiten werken met chroom-6'

Dat meldt Follow the Money. Het platform voor onderzoeksjournalistiek beschikt over interne documenten waaruit zou blijken dat Defensie verschillende keren signalen over de schadelijke effecten van het werken met carc-verf en chroom-6 houdende verf heeft genegeerd en gebagatelliseerd. De signalen kwamen van de Amerikanen, medewerkers op de werkvloer en de Arbeidsinspectie, aldus Follow the Money. 

Zo klaagden medewerkers op Vliegbasis Twente in 1982-1986 meerdere keren over een penetrante stank in de hangars waarin de F16's werden onderhouden met de tegen corrosie beschermende  carc-verf. Een arts constateerde dat het spuiten met de verf niet volgens de arbo-regels gebeurde. 'Allerlei werkzaamheden worden in dezelfde ruimte uitgevoerd, van administratieve werkzaamheden tot verfspuiten'. Hij adviseerde onder meer het installeren van een veiligheidsscherm en een verbeterde ventilatie. Iets wat een tweede arts later en de Arbeidsinspectie in 1987 ook constateerden. 

Zes jaar later constateerde de Arbeidsinspectie dat niks met de aanbevelingen is gedaan en een jaar later wordt zelfs een proces-verbaal uitgeschreven. Het verbaal wordt volgens Follow the Money besproken in een werkgroep Luchtmacht. Een luitenant-kolonel laat weten dat gestopt moet worden met 'het plegen van strafbare feiten'.

Er wordt afgesproken om de Officier van Justitie in een brief te laten weten met onmiddellijke ingang de spuitwerkzaamheden op de vliegbasis te stoppen. In plaats daarvan laat Defensie zijn medewerkers in een brief weten dat het vooral verboden ‘werkzaamheden uit te voeren waarbij de kans op vonkvorming aanwezig is’. 

In 1998 meet TNP daarna waarden die boven de wettelijke norm liggen en in 2001 volgt een nieuwe terechtwijzing door de inspectie. 

Het is een van de voorbeelden die het onderzoeksplatform uit de interne documenten van Defensie haalt en aantoont dat Defensie van de gevaren wist maar zijn personeel op de werkvloer niet op de hoogte stelt.

Ook de Amerikanen hadden in 1990 al gewezen op de gevaren van het werken met de kankerverwekkende carc-grondverf. Zij boden aan om de installatie van speciale spuit- en zandstraalcabines op de bases in Brunssum, Vriezenveen, Coevorden en Ter Apel te pre-financieren. Maar de general manager van die locaties laat weten dat dat niet nodig is en dat de locaties 'in technische zin uitstekend geschikt is voor het spuiten van de verf'. 

En eind jaren negentig van de vorige eeuw slaan medewerkers van de Arbodienst van de Landmacht en het hoofd veiligheid van de locatie Vriezenveen groot alarm. Er worden te hoge chroom-6-waarden gemeten. Ze roepen hun leidinggevenden op tot snelle actie en sturen alarmerende emails met in de onderwerpregel: ‘SPOED SPOED SPOED STRONTIUM CHROMAAT’. 

De bevindingen van Follow the Money sluiten aan bij het begin juni - na vier jaar onderzoek - gepresenteerde rapport van de RIVM. De gezondheidsdienst concludeerde dat bij de krijgsmacht al sinds 1973 bekend was dat de verf gevaarlijk kon zijn. Toch werd er tussen 1984 en 2006 met het antiroestmiddel gewerkt op Navo-werkplaatsen langs de grens waar Nederlands defensiepersoneel het onderhoud van Amerikaans materieel verzorgde. In die periode werkten daar tussen de twee- tot drieduizend mensen. Daarvan werd een opvallend groot deel ziek, waarbij oud-medewerkers de noodklok luidden.

Defensie wist van de schadelijke effecten die werken met de kankerverwekkende chroom-6-verf opleverden, maar deelde die kennis niet met werknemers en bedrijfsartsen. Nu blijkt uit de interne documenten dat Defensie ook zaken als een proces-verbaal heeft genegeerd en de inhoud van waarschuwingen ook bagatelliseerde. 

Uit het RIVM-onderzoek blijkt dat de stof in de verf long-, neus-, neusbijholte- en maagkanker kan hebben veroorzaakt of nog kan veroorzaken bij langdurige blootstelling zonder de juiste beschermingsmiddelen. Ook kunnen slachtoffers last hebben van eczeem, allergische astma en rhinitis, chronische longziekten of een perforatie van het neustussenschot. Alle oud-defensiemedewerkers die aan de opgesomde ziektes lijden, smartengeld van tussen de 5000 en 40.000 euro. Daar bovenop krijgen zij – of hun nabestaanden – nog 3850 euro.

Na de presentatie van het RIVM-rapport bood het kabinet zijn verontschuldigingen aan. ,,We hebben fouten gemaakt, dat betreur ik en daarvoor bied ik alle medewerkers mijn excuses aan", aldus staatssecretaris Barbara Visser van Defensie. 

Defensie laat Follow the Money weten, dat in de loop van 2014 sprake was van een toenemend aantal meldingen van gezondheidsklachten bij (oud-)medewerkers die op met de chroom-6-verf hebben gewerkt. Naar aanleiding daarvan werd besloten om onderzoek te laten doen naar de mogelijke schadelijke gevolgen voor de gezondheid als gevolg van het werken met chroom-6 houdende verf. Iets wat het ministerie ook stelt op zijn factsheet op de website van het ministerie. 

Bekijk hieronder de video van afgelopen juni waar de staatssecretaris het boetekleed aantrekt: