Met drie parttime banen vliegt Patrick Ten Tije (43) doordeweeks van hot naar her. 's Ochtends om kwart over zes start zijn werkdag in het magazijn van H&M. Na de lunch verlaat Ten Tije zijn eerste werkgever en tuft de Apeldoorner naar zijn woonplaats: daar bezorgt hij 's middags de post.

Op woensdag en vrijdag zit zijn werkdag er daarna nóg niet op. Sinds 2,5 jaar is Ten Tije beheerder van de parkeergarage in zijn straat. ,,Door die derde baan kan ik bijvoorbeeld het biertje in de kroeg betalen. Maar op woensdag en vrijdag denk ik weleens: het mag wel een tandje minder."

Stapelbanen wordt het fenomeen genoemd. Voor steeds meer mensen is het bittere noodzaak twee of meer banen te hebben om zo financieel rond te komen. Het zijn er meer dan een half miljoen, bijna een verdubbeling ten op zichte van tien jaar geleden. Een alarmerende ontwikkeling, vindt de FNV. ,,Je hoort steeds dat het goed gaat met de economie, maar voor veel mensen gaat dat niet op. Armoede is dichterbij dan je denkt,'' zegt FNV-bestuurder Mariëtte Patijn.

Zeker aan de onderkant van de arbeidsmarkt geldt dat probleem. Bijna een kwart van de vmbo'ers met een stapelbaan heeft dat extra werk nodig om rond te kunnen komen. Maar de financiële problemen zitten niet alleen aan de onderkant. Van de universitair geschoolden heeft één op de zes met een stapelbaan dat nodig om het te redden elke maand. En ze maken lange uren, heeft het Sociaal Cultureel Planbureau berekend. Eén op de drie stapelaars werkt meer dan 40 uur in de week.

Bewuste keuze
Geld is niet voor iedereen de belangrijkste reden tot stapelen. Sommige werknemers vinden het leuk en uitdagend om meer banen te hebben. Voor anderen kan een stapelbaan ook kansen bieden om zich te ontwikkelen en arbeidservaring op te doen. Vooral bij hogeropgeleiden en zzp'ers is het vaak een bewuste keuze. 300.000 zzp'ers werken ook in loondienst. Daardoor houden ze recht op WW, ziektewet en bouwen ze pensioen op.

Jeanet Mateman (54) uit Winterswijk behoudt haar twee banen omdat ze het leuk vindt. Mateman begon 10 jaar geleden een B&B. Een spannende en onzekere tijd. Om toch verzekerd te zijn van inkomsten nam ze daarom een baantje als postbezorger. ,,In eerste instantie was het noodzakelijk er iets bij te doen. Postbezorging was ideaal. 's Ochtends kon ik het ontbijt verzorgen, de kamer schoonmaken en dan een paar uurtjes post bezorgen. Dan was ik weer op tijd terug om nieuwe gasten te ontvangen.''

Inmiddels loopt de B&B zo goed dat het geld van de post niet meer strikt noodzakelijk is. Maar vooral in de winter, als het aantal gasten minder is, blijft het een welkome aanvulling. ,,En het is fijn om elke dag een paar uur bezig te zijn in de buitenlucht. Het houdt me fit.''

Normaal contract
De FNV maakt zich vooral druk om de groep aan de onderkant. De stapelbanen zijn daar volgens de vakbond te vaak het gevolg van lage lonen, te kleine arbeidscontracten en schijnconstructies: mensen hebben bijvoorbeeld een contract als zzp'er of alfahulp, terwijl ze gewoon in dienst zouden moeten zijn. ,,Als je werkt, moet je een normaal contract kunnen hebben, en genoeg verdienen om goed van te leven. Het is belangrijk dat kabinet en werkgevers meewerken aan echte banen met zekerheid voor mensen,'' vindt Patijn.

Zekerheid die Ten Tije ook wenst, maar hij beseft dat hij op zijn 43ste niet meer op een fulltime baan hoeft te rekenen in de detailhandel. ,,Ze kiezen eerder voor twee knulletjes van een jaar of 16. Kinderen heb ik, voor zover ik weet, niet. Als die plots ook nog aan de deur staan, word ik gewoon fulltime bankrover, haha."

Die broosheid op de arbeidsmarkt zien de werkgevers ook. En er wordt aan gewerkt, zegt Jannes van der Velde van werkgeversvereniging AWVN. ,,We hebben sinds vorig jaar de code verantwoordelijk marktgedrag. Daarin zijn afspraken gemaakt over fatsoenlijke betaling en behandeling van werknemers. Juist om te voorkomen dat mensen drie of meer grabbelbaantjes hebben en nog niet kunnen rondkomen.'' Volgens Patijn biedt de code geen oplossing voor het probleem met de stapelbanen.

Terugdringen van het aantal kleine baantjes is volgens de werkgevers een illusie. Het aantal mensen met een stapelbaan zal alleen maar groeien, verwacht Van de Velde. ,,De arbeidsmarkt is flexibeler geworden. Er komen meer combinatiebanen. Dat is niet slecht, maar juist goed. Werknemers doen werkervaring op bij verschillende werkgevers. Dat maakt ze voor meer functies geschikt. Voor de werkgevers is het ook goed, ze hoeven niet iemand voor 40 uur in dienst te nemen. Dat scheelt in de loonkosten.''

Mooi gezegd, maar Madelon Tas (51) uit Emmeloord heeft naast de 25 uur in de thuiszorg haar weekendbaan bij het revalidatiecentrum hard nodig. ,,Rondkomen lukt nu maar net. Als ik echt in de problemen kom, staat mijn familie klaar."

300 duizend zzp'ers werken ook in loondienst, zodat ze recht hebben op WW, ziektegeld en pensioen1 op 4 vmbo'ers heeft tweede baan om financieel rond te komen