Een DNA-afnemer van de politie neemt wangslijm af © ANP

Dna-deskundige: Dit biedt kansen voor alle andere onopgeloste zaken

Grootschalig dna-onderzoek heeft weer geleid tot een doorbraak. Lossen we straks alle moorden op? ,,Ik hoop het", zegt de vrouw die meehielp in de zaak Nicky Verstappen.

Peter Winterman 23-08-18, 10:00 Laatste update: 23-08-18, 10:51

Charissa van Kooten is dna-deskundige bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). De afgelopen jaren heeft ze meegeholpen bij het dna-onderzoek in de zaak van Nicky Verstappen. Dat nu een dader in beeld is, geeft haar veel voldoening. ,,Hiervoor hebben we het gedaan. Voor de nabestaanden. Ik hoop dat deze man wordt gevonden, zodat hij kan uitleggen hoe zijn celmateriaal op Nicky terecht is gekomen."

Begin dit jaar stonden meer dan 15.000 mannen wangslijm af voor het grootste dna-verwantschapsonderzoek ooit in Nederland. De meesten woonden in de buurt van de heide waar Nicky werd vermoord. Een andere groep - van zo'n 1500 mannen - werd gevraagd dna af te staan, omdat zij direct betrokken waren bij de zaak, bijvoorbeeld als getuige of passant. Zo ook Jos Brech, die niet kwam opdagen.

De dna-match met Brech is niet aan het licht gekomen in het grootschalige verwantschapsonderzoek. Hoe zit dat?
,,Het dna van de verdachte is voor het eerst aangetroffen op spullen die vanwege zijn vermissing waren ingeleverd. Dan moet je denken aan een tandenborstel, waarop altijd veel dna zit. Dat dna-profiel is ingevoerd in de databank voor vermiste personen. Als een lichaam gevonden zou worden, kunnen we dat via deze databank koppelen aan een naam.

Het dna van de verdachte is voor het eerst aangetroffen op spullen die vanwege zijn vermissing waren ingeleverd
Charissa van Kooten, NFI

Nadat bleek dat deze man niet had gereageerd op de oproep om dna af te staan én vermist was, is zijn dna uit de vermissingsdatabank op verzoek van het politieteam vergeleken met dat in de zaak Nicky Verstappen. Dat leverde een match op. Zijn dna werd ook gevonden op spullen die vanwege het politieonderzoek in beslag waren genomen. Vervolgens hebben we ter verificatie een klein verwantschapsonderzoek gedaan: twee mannelijke familieleden van de verdachte stonden vrijwillig dna af. Toen wisten we het zeker: dit is onze man."

Leidt verwantschapsonderzoek altijd tot een doorbraak?
,,Slechts twee keer eerder hebben wij grootschalig dna-verwantschapsonderzoek uitgevoerd. Zowel in de zaak van Marianne Vaatstra als van Milica van Doorn leidde dat tot een aanhouding. Sinds 2012 is dit type onderzoek wettelijk toegestaan. Veel mensen weten niet dat wij wekelijks verwantschapsonderzoek doen, maar dan op veel kleinere schaal. Bijvoorbeeld voor de Immigratie- en Natuaralisatiedienst, om te bepalen of iemand écht familie is en voor gezinshereniging naar Nederland mag komen.''

Een afnemer van het DNA-onderzoek naar de moordzaak van Marianne Vaatstra © ANP

,,Maar ook als een lichaam lang in het water of een woning heeft gelegen en het niet meer identificeerbaar is via andere technieken. Door in de databank voor strafzaken te zoeken - met daarin dna-profielen van bijna 300.000 personen - kunnen we ook familieleden van verdachten vinden. Op die manier is de Rotterdamse prostitueekiller ontdekt, net als de man die in 1993 twee mannen vermoordde in het Kralingse Bos."

Ik hoop dat deze man wordt gevonden, zodat hij kan uitleggen hoe zijn celmateriaal op Nicky terecht is gekomen
Charissa van Kooten, NFI

Waarom doen we dit grootschalige dna-onderzoek niet veel vaker? Dan kan de onopgeloste moordzaak straks tot het verleden behoren.
,,Ik hoop het wel. Maar helaas zullen er altijd zaken blijven die onoplosbaar zijn. In sommige moordzaken is niet of nauwelijks sporenmateriaal van een verdachte beschikbaar. Dan wordt het heel moeilijk. Als je dna-verwantschapsonderzoek wilt doen, is het cruciaal dat er delictgerelateerde sporen zijn. Je moet dus vrijwel zeker weten dat een spoor alleen afkomstig kan zijn van de dader. Bij sperma in een verkrachtingszaak is dat duidelijk. Maar bij contactsporen, die ook overgebracht kunnen zijn door een toevallige aanraking, ligt dat heel anders. Dan is het niet zinvol om een verwantschapsonderzoek te doen."

Is grootschalig dna-verwantschapsonderzoek duur?
,,In het begin waren de analysetechnieken - de kits en de chemicaliën waarmee het gebeurt - erg duur. In de loop der tijd zijn de kosten naar beneden gegaan, en dat gaat door. Het wordt steeds betaalbaarder om dit soort onderzoek te doen. Maar bij grootschalig verwantschapsonderzoek komt natuurlijk veel meer kijken: de politie moet van tevoren een selectie maken en veel onderzoek doen. Ook in het onderzoek zelf gaat veel tijd en mankracht zitten."

Biedt deze doorbraak hoop voor andere moordzaken?
,,Zeker. In de zaak van Nicky duurde het vele jaren voordat we een geschikt dna-spoor hadden. Sinds 2008 konden we het spoor één op één vergelijken met dna-profielen en sinds 2015 was het geschikt voor dna-verwantschapsonderzoek. De laatste tijd worden onze dna-technieken steeds beter. Dat biedt kansen voor al die 1500 ernstige zaken in Nederland die nog altijd niet zijn opgelost."

Bekijk hieronder beelden van de persconferentie van gisteren: