Dodelijke bacterie rukt op in Nederland: 11 doden, 57 ernstig zieken

Wat zijn meningokokken?
Meningokokkenziekte is een ernstige ziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie: de meningokok. In Nederland komt de ziekte regelmatig voor. Er zijn verschillende types die worden aangeduid met een letter. In Nederland worden mensen vooral ziek van type B, C, W en Y.

Hoe herken je de ziekte?
,,Het begin vaak heel onschuldig’’, benadrukt hoofd van het laboratorium voor meningitis Arie van der Ende. ,,Dat maakt deze ziekte ook zo moeilijk. Mensen denken vaak dat het om een griepje gaat.’’ Maar bij meningokokkenziekte kan een kind of volwassene binnen enkele uren ernstig ziek worden. Er zijn twee vormen van meningokokkenziekte: hersenvliesontsteking (ook wel nekkramp genoemd) en bloedvergiftiging (ook wel sepsis genoemd). Bij het bekendere type B krijgt zo’n 70 procent hersenvliesontsteking en 30 procent bloedvergiftiging. Bij type W ligt die verhouding andersom. Opvallend aan type W is dat deze vaak maagdarmklachten veroorzaakt.

Wat zijn de verschijnselen bij bloedvergiftiging?
,,Tekenen van verwardheid of minder bewustzijn zijn redenen om aan de bel te trekken’’, zegt directeur van het Centrum Infectieziektebestrijding Jaap van Dissel. Plots hoge koorts, misselijkheid, duizeligheid en hoofdpijn zijn kenmerkend. Onder de huid ontstaan bloedingen, die te zien zijn als roodpaarse vlekjes in de huid. Als je op zo'n vlekje drukt, wordt de huid lichter maar blijft het vlekje goed zichtbaar. Veel vlekjes bij elkaar kunnen een blauwpaarse plek vormen. Bij vlekjes moeten alle alarmbellen afgaan. Ook diarree en overgeven komt voor. Binnen 24 uur kan iemand doodgaan aan bloedvergiftiging.

Wat gebeurt er bij hersenvliesontsteking?
Er treedt hoge koorts op met koude rillingen, braken en hoofdpijn. Buigen van het hoofd is soms pijnlijk, de nek kan stijf zijn. Baby's zijn slaperig en drinken slecht. Ze zijn prikkelbaar en huilen anders dan normaal. Soms bij het verschonen van de luier.

Hoe kun je meningokokkenziekte krijgen?
Een groot aantal mensen draagt de meningokokbacterie tijdelijk bij zich zonder dat zij zelf ziek worden. De meningokok bevindt zich in de neus of keel. Door hoesten of niezen komen kleine druppeltjes met de bacterie in de lucht. Je kunt besmet raken als iemand je in het gezicht hoest. De bacterie blijft niet in de buitenlucht zweven, want daar gaat die snel dood.

Wie kan type W krijgen?
Iedereen, maar jonge kinderen en tieners lopen het grootste risico. ,,Eerder kwam deze ziekte vooral in de wintermaanden voor, maar nu blijven er door het jaar heen gevallen binnenkomen'', betoogt meningokokkenexpert Van der Ende. ,,Dat wijst erop dat er iets merkwaardigs aan de hand is met deze bacterie.''

Waarom wordt de één wel ernstig ziek en de ander niet?
Dat heeft te maken met genetische achtergrond en conditie. De oudere mensen die ziek worden hebben vaak een verminderde weerstand. Kinderen in de pubertijd en bezoekers van bijvoorbeeld kroegen, lopen een hoger risico omdat ze meer contacten hebben. Van der Ende: ,,Vanaf 14 jaar neemt het dragerschap van de ziekte fors toe, vooral door sociaal gedrag zoals kroeg- en discobezoek, roken en zoenen.''

Wie worden er ingeënt?
Vanaf mei krijgen baby’s van veertien maanden een inenting tegen type W. Vanaf oktober worden van de 195.000 14-jarigen in Nederland er ruim 130.000 uitgenodigd. Het gaat om de 14-jarigen die zijn geboren tussen 1 mei 2004 en 31 december 2004.

Waarom zijn er te weinig vaccins?
In Engeland komt type W al op sinds 2012. ,,De Britten hadden eerder meer besmettingen en zijn daardoor ook eerder begonnen met vaccineren’’, verklaart programmamanager van het Rijksvaccinatieprogramma Hans van Vliet. ,,Daardoor is er zo weinig vaccin meer voor handen.'' Hoogleraar infectieziekten Jaap van Dissel vult hem aan: ,,Maar we hopen wel dat kinderen die dit najaar de uitnodiging krijgen massaal het vaccin gaan halen. Dat doe je niet alleen om te voorkomen dat je zelf ziek wordt, maar ook om het aantal dragers van de ziekte te verminderen, waardoor er onder de hele bevolking minder zieken en doden zullen zijn.''