Het gaat om de eerste resultaten van het fase 3-onderzoek, het laatste stadium voordat een vaccin de markt op mag. In die fase is het vaccin op ruim 43.000 mensen getest. Uit een eerste analyse blijkt dat 94 proefpersonen het coronavirus kregen. Het overgrote deel zat in de placebogroep, meldt Pfizer, dat op basis van de getallen concludeert dat het vaccin voor 90 procent effectief lijkt te zijn.

Dat percentage is veel hoger dan verwacht en dan nodig is om een vaccin op de markt te mogen brengen. Ter vergelijking: de meeste vaccins hebben een effectiviteitsgraad van rond de 80 procent; in het geval van corona zijn gezondheidsautoriteiten al tevreden met een effectiviteit van meer dan 50 procent.

Luister hier naar de AD Nieuws Update:

De AD Nieuws Update verschijnt elke werkdag op Spotify en Apple Podcasts.

Voorlopig zijn tijdens de studies van het vaccin ook nog geen grote problemen op het gebied van bijwerkingen ontstaan, meldt de Amerikaanse farmaceut.

Hoewel nog niet alle resultaten binnen zijn, spreekt Pfizer-directeur Albert Bourla van een ‘enorme doorbraak’. ,,Met dit nieuws zijn we een behoorlijke stap dichterbij een vaccin dat een einde moet maken aan deze wereldwijde gezondheidscrisis.”

_{Hoe verliep de wereldwijde race richting een effectief en veilig coronavaccin tot nu toe? Bekijk het in onderstaande tijdlijn (tekst gaat hieronder verder).}

Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, noemt de resultaten van Pfizer ‘beter dan verwacht’. ,,Dit is goed nieuws, zeker op korte termijn. Het lijkt er nu echt op dat het vaccin in ieder geval voor enige tijd een goede bescherming biedt tegen het coronavirus.”

Toch is er nog wel een addertje onder het gras, zegt Huckriede: ,,De vraagt blijft in hoeverre het vaccin op langere termijn werkzaam is. Dat is aan de hand van deze resultaten nog niet te zeggen.” Ze verwacht dat de hoge effectiviteit van ruim 90 procent ook geen stand houdt. ,,Dat zal op termijn wel iets gaan dalen.”

Ook is de vraag wat het nieuws betekent voor andere vaccinprojecten, vervolgt Huckriede. ,,Op het moment dat je weet dat er een werkzaam vaccin tegen corona op de markt is, kun je je afvragen in hoeverre het nog ethisch is om bij andere vaccinonderzoeken proefpersonen een placebo voor te schotelen. Dat is een lastige discussie die nu binnen de wetenschap gaat spelen en waar niet zo snel een bevredigend antwoord op te geven is.”

Ook Marjolein Kikkert, moleculair viroloog aan het Leiden University Medical Center (LUMC), is positief verrast door het nieuws. ,,Het lijkt er nu echt op dat we een werkzaam vaccin tegen corona hebben. Een effectiviteit van meer dan 90 procent is echt enorm hoog. Ook bijzonder: Pfizer maakt gebruikt van een mRNA-techniek. Er is niet eerder aan de hand van mRNA een vaccin tegen een virus op de markt gebracht.”

Bij de mRNA-techniek wordt op basis van genen van het Covid-19-virus een stukje genetisch materiaal gemaakt en ingespoten. Het grote voordeel, volgens Kikkert: het is veilig - want er wordt geen gebruik gemaakt van bestaand virus - en makkelijk te produceren. ,,Ik verwacht daarom dat dit vaccin op korte termijn op grote schaal kan worden gedistribueerd, doch daarvoor moet wel eerst nog toestemming worden gegeven.” 

Pfizer, dat samenwerkt met de Duitse farmaceut BioNTech, hoopt de aankomende twee weken de aanvullende resultaten te publiceren. Ondertussen wil de farmaceut een marktaanvraag doen bij de FDA, de Amerikaanse gezondheidsautoriteit. Die stelt als eis dat een vaccin minimaal 50 procent effectief is: die doelstelling lijkt ruimschoots gehaald.

Pfizer gaat door met de fase 3-studie tot 164 bevestigde coronagevallen hebben plaatsgevonden onder de studiegroep.

Ook Nederland heeft, samen met de andere lidstaten van de Europese Unie, 200 miljoen doses van het Pfizer-vaccin besteld. In Europa worden vaccins gekeurd door het EMA, het Europees Geneesmiddelen Agentschap. Het vaccin is daar al in rolling review, laat een woordvoerder weten. ,,Daarbij analyseren we de data die we al hebben, zo kunnen we snel handelen zodra alle resultaten binnen zijn.” 

Omdat Nederland recht heeft op 3,89 procent van de gekochte vaccins, mag ons land rekenen op een kleine 8 miljoen doses. Omdat er twee prikken nodig zijn, zouden daarmee dus iets minder dan 4 miljoen Nederlanders een vaccin kunnen krijgen. 

Het is overigens niet zo dat alle vaccins meteen klaar zijn als het middel wordt toegelaten op de markt. Pfizer produceert het vaccin in onder meer de VS, België en Duitsland. Dit jaar zouden al 100 miljoen doses beschikbaar kunnen zijn, meldde de farmaceut eerder. In 2021 zouden er 1,3 miljard vaccins geproduceerd kunnen worden.

Het is niet bekend hoeveel de Europese Commissie betaalt voor het vaccin. In de VS sloten Pfizer en BioNTech een deal van 1,95 miljard dollar voor 100 miljoen doses. Dat is dus 19,50 dollar per injectie, en 39 dollar voor de benodigde twee.

Andere rijke landen hoeven niet op korting te rekenen, stelde het bedrijf eerder al. ,,Ik vind het ontzettend verkeerd”, zei Pfizer-baas Bourla zelfs over het leveren van vaccins tegen kostprijs. Zijn stelling: een bedrijf moet geld verdienen, ook in deze ongekende crisis. Niet onbelangrijk om te melden: Pfizer en BioNTech ontwikkelen hun vaccin naar eigen zeggen zonder subsidie.

De aandelenbeurzen stijgen naar aanleiding van het vaccinnieuws van Pfizer. Ook de nog voor zijn herverkiezing strijdende Amerikaanse president Donald Trump laat op Twitter al van zich horen. ‘Aandelenbeurzen stijgen fors, er komt snel een vaccin, 90 procent effectiviteit. Zulk goed nieuws!’ schrijft Trump. Die investeerde miljarden in coronavaccins, maar dus niet in dat van Pfizer.

Een mogelijk struikelblok, misschien niet voor rijke landen als Nederland maar wel voor armere landen met gebieden die moeilijker toegankelijk zijn: het mRNA-vaccin moet extreem koud worden bewaard, in het geval van Pfizer op temperaturen tot min 80 graden. Dat maakt de distributie veel complexer. 

Lang lag de Brits-Zweedse farmaceut AstraZeneca met het aan de universiteit van Oxford ontwikkelde coronavaccin aan kop in de race om als eerste met een werkend middel te komen. AstraZeneca kreeg dit najaar echter te maken met tegenslag, toen een proefpersoon een niet meteen verklaarbare bijwerking kreeg. Daardoor lagen de studies met het vaccin vooral in de VS een hele tijd stil - inmiddels zijn ze weer hervat.

AstraZeneca hoopt eind dit jaar met resultaten van de fase 3-studie te komen. Ook het Amerikaanse Moderna en het Nederlands-Belgisch-Amerikaanse Janssen/Johnson&Johnson is goed op weg met een coronavaccin. Al deze vaccins zijn door de Europese Commissie gekocht. Nederland heeft recht op 3,89 procent van de bestelde vaccins. In totaal gaat het  - mochten alle vaccins werken - om vele miljoenen doses.

Bekijk hieronder onze video's over een mogelijk coronavaccin.