Experts waarschuwen: ‘Nederland stevent af op zware pijnstiller-epidemie’

De onderzoekers hebben voor hun studie gekeken naar hoe vaak de zware pijnstillers in 2013 en 2017 in Nederland zijn voorgeschreven. Dat gebeurde in 2013 aan ruim 800.000 mensen (bijna 5 procent van de totale Nederlandse bevolking) en in 2017 ging het al om iets meer dan een miljoen personen (6 procent van alle Nederlanders). Verder was in vier jaar tijd sprake van een flinke toename van het aantal mensen dat met een overdosis van een zware pijnstiller in het ziekenhuis moest worden opgenomen en groeide het aantal sterfgevallen.

In hun studie stellen de experts dat het vooralsnog om een gering aantal doden gaat. Wel noemen ze de stijging van het aantal overleden personen door pijnstillers opvallend. ,,Het voorschrijven van opioïden moet beter in de gaten worden gehouden om een mogelijke pijnstillerepidemie in Nederland te voorkomen.” Cijfers van vorig jaar en dit jaar zijn er nog niet, zo wordt benadrukt in de studie. De algemene verwachting is dat de getallen weer hoger zullen zijn dat in het onderzoeksjaar 2017. Wel is inmiddels bekend dat het aantal mensen in Nederland dat verslavende pijnstillers slikt zo langzamerhand verontrustende vormen begint aan te nemen. In tien jaar tijd is het aantal gebruikers vervijfvoudigd, van 100.000 in 2008 naar 500.000 mensen in 2018. De cijfers wijken iets af van de statistieken van ziekenhuizen, omdat patiënten de middelen ook zelf, via soms duistere sites of illegale handelaren, kunnen inslaan.

Hoogleraar Albert Dahan van het Leids Universitair Medisch Centrum, betrokken bij het onderzoek, noemde de toename van het gebruik van deze verslavende pijnstillers als oxycodon eerder dit jaar al een ‘stille epidemie’. Dahan vindt dat er veel zorgvuldiger moet worden omgegaan met het voorschrijven van deze middelen. Hij is dan ook verheugd dat het LUMC recentelijk geld toegekend heeft gekregen van de wetenschapsfinancier NWO, voor een onderzoek naar het sterk toenemende gebruik van opioïden in Nederland.

Klinieken behandelen steeds meer personen die verslaafd zijn aan zware pijnstillers. In zes jaar is het aantal verslaafden in vijf afkickklinieken verdrievoudigd: van 92 naar ruim 292. De NRC bekeek cijfers van verslavingszorgorganisaties in onder meer Leeuwarden, Arnhem, Almelo en Zoetermeer. De stijging zet dit jaar door; in de eerste helft van 2019 zijn 252 verslaafden aangemeld. Behandelaars spreken van een ‘nieuwe groep verslaafden’, waarvan ze bang zijn dat die snel zal groeien. Ze vrezen dat de groep voor problemen kan zorgen in afkickklinieken, waar vaak een tekort aan personeel is.

Tussen 2010 en 2017 steeg het aantal gebruikers van zware medicatie van 650.000 tot één miljoen, blijkt volgens NRC uit cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen. 450.000 van hen nemen oxycodon, een opioïde die qua chemische samenstelling lijkt op morfine maar dubbel zo sterk is. Dat middel krijgen mensen bijvoorbeeld na een buikoperatie of bij kanker, maar ook bij minder ernstige kwalen als rugpijn. In combinatie met alcohol kan oxycodon zelfs levensgevaarlijk zijn. Dan bestaat het risico op ademstoornissen en in het ergst geval een hartstilstand of de dood.