Dat gebeurt als het Landelijk Netwerk Acute Zorg constateert dat in het hele land de zorgcontinuïteit onder druk staat. Dat is gisteren gebeurd. Het is de eerste fase in het Opschalingsplan COVID-19 die officieel wordt aangekondigd door de minister, zoals vanmiddag gebeurde. De aankondiging geldt per direct.

Alle ziekenhuizen schalen reguliere planbare zorg af. Daarbij gaat het om bijvoorbeeld een operatie voor een nieuwe heup of een liesbreuk. Als het nodig en medisch aanvaardbaar is, wordt ook ‘kritiek planbare zorg’ en ‘semi-acute zorg’ afgeschaald. Poliklinieken worden ook zoveel mogelijk afgeschaald, om personeel vrij te spelen voor de noodzakelijke acute zorg.

Het aantal ic-bedden gaat naar 1150 en vervolgens naar 1350. Zelfstandige klinieken worden opgedragen geen activiteiten te ondernemen die de rest van de zorgketen belasten, en waar mogelijk de ziekenhuizen te ondersteunen. 

Tenslotte wordt bij fase 2D hulp van het leger ingeroepen.

De Federatie Medisch Specialisten (FMS) geeft daar op haar site een aantal voorbeelden van. Het kan bijvoorbeeld gaan om de operatieve verwijdering van darmkanker, oncologische pijnbehandeling, een niertransplantatie, chemotherapie of bestraling bij kanker of stamceltransplantatie. Dit zijn voor patiënten vanzelfsprekend zeer belangrijke ingrepen. Volgens de FMS bestaat de categorie uit ingrepen die kans geven op permanente gezondheidsschade en/of verlies van levensjaren, wanneer er meer dan zes weken uitstel is.

_{Tekst gaat verder onder de foto...}

Als voorbeelden van 'de meest acute zorgverlening’ noemt minister De Jonge in een Kamerbrief geboortezorg, een hartinfarct of een beroerte, een trauma of luchtwegproblemen. Daarnaast is de ingreep erop gericht om de coronazorg te kunnen laten doorgaan. De komende dagen wordt rekening gehouden met een grote toestroom van patiënten. ,,Het epidemiologisch beeld is somber”, schrijft De Jonge. ,,Het aantal ic- en ziekenhuisopnames blijft aan de bovenkant van de prognoses.”

,,Als een operatie niet doorgaat, worden patiënten daarover geïnformeerd door het ziekenhuis”, stelt een woordvoerder van het Tilburgse Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis. Zelf hoeven mensen niet meteen actie te ondernemen. Daarnaast komt er begin volgende week ‘geactualiseerd communicatiemateriaal’, schrijft De Jonge. Dat wordt samen met partijen in het veld en de Nederlandse Zorgautoriteit opgesteld. 

Na fase 2D volgt fase 3, dat is de situatie waarin 'vrijwel alle regio's’ de (semi-)acute zorg niet meer kunnen waarborgen. Ook deze fase wordt als het zover komt officieel afgekondigd door het kabinet. In de volksmond is er dan sprake van code zwart, en moet er op de ic op basis van vooraf vastgestelde criteria worden gekozen welke patiënten wel en welke niet geholpen worden. 

Daarbij wordt eerst gekeken naar medische criteria, zoals de overlevingskans. Daarna volgen de verwachte ligtijd, de vraag of iemand zorgverlener is en de leeftijd. Mochten die criteria geen uitsluitsel geven, dan vindt er loting plaats voor een ic-bed.

Op dit moment is al 33 procent van de operatiekamers niet meer in gebruik, meldde de Nederlandse Zorgautoriteit gisteren. 18 procent van de ziekenhuizen kan kritiek planbare zorg niet meer binnen zes weken leveren. Dat komt door de bezetting van de corona-afdelingen. Daar liggen nu ruim 2600 mensen met corona. Een maand geleden waren dat er ongeveer nog 850.

Nee, van januari tot mei van dit jaar was fase 2d door de drukte in de ziekenhuizen ook van kracht. Toen lagen er gedurende een aantal weken nog meer mensen in het ziekenhuis dan nu (zie infographic hieronder). Het totaal aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen dreigt de komende periode wel boven het niveau van toen uit te gaan komen. Naar verhouding liggen er nu meer patiënten op de verpleegafdelingen (2070) en minder op de ic (528).

Bekijk hier onze video’s over het coronavirus: