Forum voor Democratie volgt niet alleen Pechtolds kinderen, maar ook die van u

AnalyseAlexander Pechtold verweet Forum voor Democratie gisteren achter zijn kinderen aan te zitten op Instagram. In een reactie doet FvD het af als ‘gebazel’. Hoe zit dat? We moeten geautomatiseerd campagnevoeren niet verwarren met op individuen gerichte acties, legt Thomas Boeschoten, data-onderzoeker bij deze krant, uit.

Thomas Boeschoten 05-03-18, 17:39 Laatste update: 11-03-19, 13:17

Het is een stevig verwijt dat Pechtold maakt: ,,Ik krijg van mijn kinderen van 13 en 14 jaar te horen dat Forum voor Democratie hen wil volgen op Instagram. Je moet echt je best doen om mijn kinderen te vinden want hun achternaam staat er niet bij.” Zou het echt, dat Forum voor Democratie gericht op zoek is gegaan naar de kinderen van Pechtold? We vroegen het aan de woordvoerder van FvD: ,,Wij hebben helemaal niemand lastig gevallen en weten natuurlijk niet wie zijn kinderen zijn op Instagram”.

Hoe kan het dan dat Forum voor Democratie uitgerekend de kinderen van Pechtold is gaan volgen? Het antwoord is eenvoudig: het is een gevolg van de online strategie van Forum voor Democratie en heeft waarschijnlijk niks met de kinderen van Pechtold te maken. Op Instagram stuurt Forum voor Democratie naar eigen zeggen uitnodigingen aan 'mensen die een verhoogde interesse zouden kunnen hebben in Forum voor Democratie'.

Wanneer heeft iemand ‘verhoogde interesse’?
Welke criteria Forum voor Democratie hiervoor hanteert is niet bekend, maar vaak wordt gekeken naar subtiele manieren waarop iemand zijn politieke voorkeur en interesse laat blijken. Iemand die bijvoorbeeld bepaalde politici volgt of veel over politieke onderwerpen communiceert op de sociale media, zal eerder worden aangemerkt als ‘verhoogd geïnteresseerd’.

Het is steeds gebruikelijker voor politieke partijen om het gedrag van personen op sociale media te analyseren. Politieke partijen proberen hun boodschap daarop aan te passen, of kiezen om bepaalde mensen wel of juist niet benaderen. Een recent voorbeeld is Klaas Dijkhoff, die op Facebook een advertentie plaatste specifiek gericht aan mensen die Geert Wilders leuk vinden. Zo weet Dijkhoff zeker dat zijn boodschap aankomt bij een groep die voor hem relevant is.

Het is een bekende truc. Door te kijken waar mensen op sociale media over praten of wie ze volgen, proberen partijen als Forum voor Democratie te bepalen wie interesse in hen zou kunnen hebben. Vervolgens gaan ze deze personen volgen, wetende dat een deel van hen terug zal volgen. Zo wordt op een kunstmatige manier het volgersaantal van de partij opgekrikt, waarmee de partij vervolgens kan pronken om zich groter voor te doen dan ze is. Volgt iemand niet terug? Dan wordt deze persoon na verloop van tijd weer ontvolgd.

Dit hele proces van volgen en ontvolgen is waarschijnlijk geautomatiseerd, op basis van software en algoritmes, maar dat weigert Forum voor Democratie desgevraagd te bevestigen of te ontkennen. Uit Instagram-data van het gedrag van de partij blijkt in ieder geval dat ze elke dag tientallen tot honderden personen volgen en ontvolgen, wat duidelijk wijst op een geautomatiseerd proces.

Niet alleen de kinderen van Pechtold, maar alle tieners op Instagram worden mogelijk vroeg of laat een keer gevolgd door Forum voor Democratie. Domweg omdat we allemaal - als we bepaalde woorden gebruiken of bepaalde mensen volgen - in het ‘sleepnetje’ van Forum voor Democratie belanden. Dat is hoe het moderne, geautomatiseerde online campagnevoeren werkt, niet te verwarren gerichte acties naar individuen. We worden allemaal door algoritmes in hokjes geplaatst, op basis waarvan wordt bepaald welke advertenties we te zien krijgen en of we ‘interessant’ genoeg zijn om gevolgd te worden door een politieke partij.