Uit onderzoek van justitie is gebleken dat sommige uitlatingen laakbaar zijn en niet passen bij politiefunctionarissen, maar dat het niet om strafbare feiten gaat. Dit omdat de teksten in een besloten groep op WhatsApp werden gedeeld en níet in het openbaar.

De zaak kwam afgelopen juni in de publicitieit toen NRC over de teksten schreef. De desbetreffende agenten deden hun uitlatingen na een veelbesproken incident in Spijkenisse. Daarbij mishandelden meerdere jongeren een leeftijdsgenoot. Op beelden is te zien hoe een witte 15-jarige jongen minutenlang door zwarte leeftijdsgenoten in elkaar wordt geslagen.

In de ‘Jan Smit- appgroep’ omschreven de agenten de daders onder meer als ‘kankervolk, kutafrikanen en pauperallochtonen’ op wie ze willen ‘schieten’, zo blijkt uit screenshots die in bezit zijn van NRC.

Vlak na publicatie liet de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb al weten dat justitie de agenten mogelijk strafrechtelijk zou gaan vervolgen. Het OM, dat sindsdien onderzoek deed, meldde dinsdagochtend van vervolging af te zien.

De wet schrijft voor dat dergelijke uitspraken alléen strafbaar zijn als die in het openbaar worden gedaan. Dat is in dit geval niet gebeurd, omdat de agenten hun teksten in een besloten WhatsApp-groep deelden. Het OM heeft daarom geconcludeerd niet tot vervolging over te kunnen gaan. Wél gaat de politie de zaak intern nader onderzoeken.

Volgens Jan Brouwer, hoogleraar Algemene Rechtswetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen, is het cruciaal of een uitspraak al dan niet in het openbaar gedaan wordt. ,,Thuis kun je van alles zeggen. Het is pas strafbaar wanneer het in het openbaar gebeurt. Dat laatste is een bestanddeel van het delict. Je moet met zo'n uitspraak naar buiten treden.”

De vervolging van PVV-voorman Geert Wilders is daar een goed voorbeeld van, vertelt Brouwer. ,,Hij deed zijn minder minder-uitspraken in een zaaltje met publiek en wist dat de camera's op hem gericht waren.”

Personen die zich gekwetst voelen en het niet met het besluit van justitie eens zijn, kunnen volgens de hoogleraar stappen ondernemen. ,,Het is mogelijk om een klacht in te dienen bij het Gerechtshof in Den Haag. Het Hof kan dan beslissen dat het OM de agenten tóch moet vervolgen. Om zo'n verzoek te doen, moet je belanghebbende zijn. Is het hebben van Afrikaanse wortels voldoende? Dat is de vraag. Ik denk niet dat de rechter een nauwe cirkel trekt, maar er moet íets zijn.”

Theo de Roos, emeritus hoogleraar Strafrecht, noemt het besluit ‘in de haak’. ,,Onderlinge grappen vallen niet onder de strafbepaling. Het OM zit natuurlijk niet te wachten op een kansloze vervolging.”

In een brief aan de Rotterdamse raad schrijft burgemeester Aboutaleb dat de agenten niet ontslagen zullen worden. Mogelijk volgen wel ‘disciplinaire maatregelen’. ,,Deze voorgenomen maatregelen worden voorgelegd aan twee landelijke, onafhankelijke commissies. Aan de hand van hun adviezen neemt de politiechef een definitief besluit. Dit zal naar verwachting binnen enkele maanden gebeuren.’’

De agenten, die op non-actief waren gesteld, mogen in de tussentijd weer aan slag. ,,Tijdens het onderzoek naar de strafbaarheid van de uitlatingen zaten de betrokken agenten thuis. Omdat gezien eerdere, vergelijkbare zaken geen strafontslag wordt voorzien, is er geen reden voor buitenfunctiestelling tijdens het disciplinair onderzoek. Zij zullen weer aan het werk gaan, al dan niet op hun eigen plek’’, aldus Aboutaleb.