Geen vervolging na dood twee jonge militairen in Mali; nabestaanden verbijsterd

Bij het ongeval op 6 juli 2016 kwamen Henry Hoving (29) en Kevin Roggeveld (24) om het leven toen een 60 millimeter mortier ontplofte bij het afvuren. De granaat vertoonde zwakke plekken. De militairen zelf trof geen enkele blaam, maar hun werkgever stapelde fout op fout, concludeerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Toenmalig minister van Defensie Jeanine Hennis en Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp legden na dat vernietigende rapport al in 2017 hun functie neer.

Voor de nabestaanden was dat een mooi gebaar, maar niet voldoende. Ze willen dat de mensen die verantwoordelijk zijn voor de wantoestanden worden vervolgd. Het kon toch niet zo zijn dat er twee jongens de dood in zijn gejaagd en dat er alleen mensen aftreden die politiek verantwoordelijk zijn, vertelde moeder Greetje Groenbroek van Henry Hoving in februari 2018. Toen stond ze op het punt aangifte te doen tegen Defensie wegens ‘dood door schuld’. ,,Als wij zoiets hadden geflikt, waren we aan de hoogste boom geknoopt,” zei ze toen.

Afgelopen week werd haar vrees waarheid. Het Openbaar Ministerie deelde in een persoonlijk gesprek en in een brief de conclusies met de nabestaanden waarom er niemand vervolgd kan worden. Het grootste probleem is volgens het OM dat de directe oorzaak van de vroegtijdige ontploffing niet is komen vast te staan, zo valt te lezen in de brief. Er lagen drie rapporten van deskundigen die niet eensluidend waren. Een door het OM ingehuurde onafhankelijke, buitenlandse deskundige kon ook geen 100 procent uitsluitsel geven.

Aannemelijk is dat de chemische verslechtering in de schokbuis van de mortier een belangrijke rol heeft gespeeld, maar zeker is dat dus niet. Meerdere factoren kunnen bovendien een rol hebben gespeeld die dat hebben veroorzaakt, aldus het OM. Zo kan het gaan om een productiefout die had moeten worden gezien, kan de mortier instabiel zijn geworden tijdens het vervoer naar Mali, of ging het mis in de opslag.

Omdat de precieze oorzaak niet is vast te stellen kan er ook niemand direct verantwoordelijk worden gehouden voor het ongeval, redeneert het OM op basis van in totaal vijf onderzoeken. De fouten die zijn gemaakt bij de aanschaf en ingebruikname van de mortieren zijn eveneens een individuele militair niet aan te rekenen. In dat zeer complexe proces - dat lang heeft geduurd en waarbij veel mensen zijn betrokken - is dat onmogelijk vast te stellen, vindt het OM. 

De conclusies zijn een bittere pil voor de nabestaanden. ,,We hebben drie jaar moeten wachten op gerechtigheid en dat blijkt dan niet zo te zijn. Het OM zegt wel heel gemakkelijk het lukt niet”, reageert Greetje Groenbroek. 

Advocaat Michael Ruperti, die de nabestaanden bijstaat, noemt de beslissing van het OM onbegrijpelijk. Hij ziet nog genoeg aanknopingspunten voor verder onderzoek. ,,Omdat de precieze oorzaak van de ontploffing niet duidelijk is, kun je niet zeggen dat er helemaal niets strafbaars is gedaan. Deze munitie had nooit aangeschaft mogen worden en verscheept. De mensen die dat hebben gedaan, moet je opsporen. In het onderzoek dat er nu ligt zijn nog genoeg aanwijzingen die nader onderzocht kunnen worden om bij de leidinggevenden uit te komen die hiervoor verantwoordelijk zijn.”

Het feitenonderzoek van de marechaussee bevestigt volgens hem dat er van alles mis ging van het moment van de aanschaf tot het ongeval. Net zoals ook de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat al eerder concludeerde. ,,Maar er is gewoon onvolledig onderzoek gedaan naar wie daarvoor verantwoordelijk is.”

Ruperti snapt niet dat mensen met belastende verklaringen niet nader worden gehoord. ,,Zo’n militair die verklaart dat informatie is achtergehouden. Dat hij mensen kan aanwijzen die jokken. Dat is al een strafbaar feit op zich. Wij vinden dat je daar achteraan moet gaan. Dan kom je ergens.”