Geld voor noodhulp vaak misbruikt voor financieren terrorisme

Nederlandse humanitaire stichtingen lijken in toenemende mate te worden misbruikt voor het financieren van terrorisme. Het gaat daarbij vaak om kleine, zelfverklaarde humanitaire of educatieve organisaties die soms rechtstreekse banden hebben met Nederlandse Syriëgangers.

Cyril Rosman 16-10-17, 06:00 Laatste update: 01-02-19, 16:46

We hebben ook donaties voorbij zien komen met als omschrijving: ‘voor de broeders’ of ‘voor de strijd’
Hennie Verbeek, hoofd van de FIU

Dat meldt de Financial Intelligence Unit (FIU) Nederland, de overheidsinstelling waarbij banken en andere financiële instellingen ongebruikelijke transacties moeten melden. De dienst krijgt steeds meer meldingen binnen die kunnen duiden op het misbruik van de stichtingsvorm voor het financieren van strijders of terroristische organisaties.

Het gaat doorgaans om stichtingen die in Nederland (vooral online) duizenden euro’s inzamelen voor noodhulp aan burgers in landen in het Midden-Oosten, zoals Syrië. Maar of al het geld daar daadwerkelijk heen gaat, is onduidelijk. De stichtingen hebben meestal geen (financiële) jaarverslagen. ,,We hebben ook donaties voorbij zien komen met als omschrijving: ‘voor de broeders’ of ‘voor de strijd’'', zegt Hennie Verbeek, hoofd van de FIU. In 2016 bestempelde de dienst 4.494 transacties als ‘verdacht’ met een terreurlink. Een verdubbeling ten opzichte van een jaar eerder. De stijgende trend zet ook in 2017 door. Niet alle transacties hebben betrekking op stichtingen.

Verhullen

Er zijn al enkele jaren zorgen over dergelijke stichtingen, de FIU constateert nu ‘een mogelijk toenemend misbruik’. Het kan een manier zijn om als privépersoon minder in de gaten te lopen. ,,Een stichting kun je gebruiken om dingen te verhullen.” Om welke organisaties het gaat, mag de dienst niet zeggen. ,,Het gaat in elk geval om meer dan een handvol stichtingen. Je ziet ook dat bestuurders van dergelijke stichtingen vaak in meerdere besturen tegelijk zitten.”

Soms hebben die bestuurders en organisaties (in)directe banden met Nederlandse Syriëgangers. Eén keer trof de dienst in de papieren een bestuurslid aan dat ook op de nationale sanctielijst staat: de lijst waarop Nederlanders staan die worden verdacht van betrokkenheid bij terroristische activiteiten en wier banktegoeden zijn bevroren. Soms gaat het om een broer of een andere relatie van een Syriëganger. ,,Het houdt niet per se in dat ze bezig zijn met het financieren van die mensen, maar ze hebben wel die contacten.”

Hulp in Syrië, maar aan wie?

Hulp is er zeker nodig, maar het is uitgesloten dat een kleine stichting uit Nederland daar in haar eentje hulp kan verlenen zonder contacten in de regio
Valerie Szybala van de onafhankelijke monitororganisatie The Syria Institute

Het Openbaar Ministerie doet ‘geen mededelingen over het aantal lopende onderzoeken’ naar mogelijke terreurfinanciering door stichtingen. ,,Maar alle signalen over stichtingen en mogelijke terrorismefinanciering worden onderzocht op aanknopingspunten voor strafrechtelijk onderzoek”, zegt een woordvoerder. ,,Uit dat onderzoek kan ook blijken dat er geen redelijk vermoeden van terrorismefinanciering is, maar wel een redelijk vermoeden van witwassen of belastingfraude.”

Er lopen witwasonderzoeken naar zeker twee stichtingen, Stichting BabyCare uit Geleen en SOS Stichting uit Tilburg. Bij beide stichtingen zijn invallen gedaan en wordt onderzoek gedaan naar de herkomst en bestemming van (grote) sommen geld. Beide stichtingen zamelen online onder meer geld in voor hulp aan inwoners in het strijdgebied in Syrië.

SOS Stichting deelde in september vlees voor het offerfeest uit in de regio El Goutah bij Damascus. ,,Hulp is er zeker nodig, maar het is uitgesloten dat een kleine stichting uit Nederland daar in haar eentje hulp kan verlenen zonder contacten in de regio”, zegt Valerie Szybala van de onafhankelijke monitororganisatie The Syria Institute. De regio wordt bestookt door het regeringsleger en is in handen van verschillende (extremistische) rebellengroepen, waaronder aan al-Qaeda gelieerde groeperingen.

Assam Salam

De voorzitter van SOS Stichting is Assam Salam, wiens broer Suhayb een omstreden salafistische moskee in Utrecht bestuurt. SOS Stichting wil geen verdere informatie over haar hulpactie geven. Ook Stichting BabyCare uit Geleen is actief in Syrië. Zij deelde er in september nog 25.000 liter drinkwater uit, zo blijkt uit foto’s op Facebook. Onduidelijk is waar de stichting dat precies heeft gedaan. Een van de bestuursleden van =Stichting BabyCare is ook bestuurder van een moskee in Geleen en voert op Facebook actie voor het versoepelen van de detentievoorwaarden van veroordeelde Nederlandse jihadisten.

Er zijn in Nederland al wel privépersonen vervolgd voor het financieren van jihadisten in Syrië. Daarbij ging het vaak om familieleden die geld overmaakten. De FIU kan meldingen doorgeven aan opsporings- of inlichtingendiensten. Een woordvoerder van het Openbaar Ministerie doet ‘geen mededelingen over het aantal lopende onderzoeken’.

De stichtingen waarover meldingen binnenkomen, hebben vaak overeenkomsten: ze zijn klein (een of twee bestuursleden), ze richten zich specifiek op humanitaire hulp of educatie, de bestuurders zitten vaak in meerdere stichtingen tegelijk en er zijn meestal geen beschikbare (financiële) jaarverslagen. De hulp wordt soms verleend in Syrië, maar ook in Libië of Turkije.

Western Union

De meldingen komen van banken en geldkantoren als Western Union en gaan over ongebruikelijke transacties, grote cash opgenomen bedragen of over bestuurders die geld overmaken naar hun privérekeningen. Een geldkantoor moet elke geldtransfer van boven de 2.000 euro sowieso melden.