'Groot onderzoek nodig naar medische complicaties en doden door uitstel zorg'

Bij de twee vestigingen van het Elisabeth-TweeSteden in Tilburg en Waalwijk zijn er afgelopen jaar door zorguitstel bij 68 patiënten medische complicaties opgetreden, meldde Trouw zaterdag. Zeven mensen overleden. De gevallen betreffen kanker en hartziekten, maar ook nekhernia's en ernstige oogkwalen. De aantallen vormen vermoedelijk slechts ‘het topje van de ijsberg’, stelde het ziekenhuis.

De Patiëntenfederatie Nederland en KWF zijn blij dat het Elisabeth-TweeSteden ziekenhuis deze cijfers heeft bijgehouden en naar buiten brengt. ,,Dit geeft een goed beeld van de ernstige gevolgen van uitstel van medische zorg’’, zegt directeur Diande Veldman van Patiëntenfederatie Nederland. ,,Het bevestigt ook de signalen die wij zelf van onze leden binnenkrijgen en de uitkomsten van onze eerdere enquête naar uitgestelde zorg.’’

De Patiëntenfederatie, die tweehonderd patiëntenorganisaties vertegenwoordigt, hoopt dat meer ziekenhuizen volgen, ondanks dat veel instellingen zeggen de gevolgen van de uitgestelde zorg niet te hebben bijgehouden. ,,We zitten nu een jaar met corona, met alle gevolgen voor patiënten en de zorg’’, aldus Veldman. ,,Wij pleiten voor een nationaal onderzoek naar wat er is gebeurd, naar wat de gevolgen zijn geweest van het grootschalig uitstellen van zorg. En dan zowel aan de zorgkant zelf als onder patiënten. Daar kunnen we met zijn allen lessen uit trekken.’’

Veldman beklemtoont dat er inmiddels al de nodige lessons learned zijn en ziekenhuizen echt hun best doen. ,,Zeker bij kanker en bij hartfalen. Het zijn vooral de patiënten met niet-levensbedreigende, maar wel pijnlijke aandoeningen als een hernia, die onder het uitstel hebben geleden.’’ 

KWF noemt het ‘onacceptabel’ als kankerpatiënten niet de beste zorg krijgen vanwege de coronapandemie. ,,Dat is namelijk wat er gebeurt, wij horen al maanden van mensen dat hun behandeling bijvoorbeeld is uitgesteld’’, vertelt woordvoerder Mischa Stubenitsky. 

_{Tekst gaat verder na de foto}

Zeker voor een ziekte als kanker is uitstel desastreus. ,,Voor vrijwel alle vormen van kanker geldt: hoe eerder je erbij bent, hoe beter behandeld kan worden en hoe minder ingrijpend die behandeling is.’’

Volgens KWF is één van de lessen van afgelopen jaar dat de bevolkingsonderzoeken voor borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker in de toekomst niet meer stilgezet mogen worden, zoals vorig jaar maart gebeurde. Ook het oprekken van de termijn - bij het bevolkingsonderzoek voor borstkanker besloot staatssecretaris Paul Blokhuis eind november de periode tussen twee oproepen tijdelijk te verlengen van twee naar drie jaar - noemt KWF onacceptabel. ,,Wij zijn daar momenteel over in gesprek met het ministerie van VWS.’’ 

Stubenitsky wijst op de cijfers van het Integraal Kankercentrum Nederland dat eind augustus meldde dat er als gevolg van de eerste lockdown en het stopzetten van de bevolkingsonderzoeken vijfduizend kankerdiagnoses gemist zijn. ,,Dat betekent dus dat er duizenden mensen zijn die kanker hebben, maar dat niet weten.’’ Hij noemt als voorbeeld huidkanker. ,,Stel je hebt een klein plekje op je huid en dat blijkt niet goed, dan kun je dat snel aanpakken. Maar als je het laat zitten, word je uiteindelijk ziek en ben je misschien te laat.’’

KWF krijgt bijval van Patiëntenfederatie Nederland. ,,In het begin is er uit paniek veel te veel stilgezet’’, stelt directeur Veldman. ,,Terwijl je bijvoorbeeld een darmonderzoek prima thuis kunt doen, dat is hartstikke coronaproof.’’ Bij een slechte uitslag kan het ziekenhuis bovendien doorverwijzen naar een particuliere kliniek. ,,Die hebben veel minder hinder van corona.’’

Dat geldt ook voor onderzoeken in het ziekenhuis. ,,Neem dat voorbeeld dat het Elisabeth-TweeSteden gaf van de 80-jarige mevrouw met bloed in de ontlasting, wier onderzoek uiteindelijk vier maanden werd uitgesteld, waarna de kanker bleek uitgezaaid. Schande, had haar doorverwezen naar een particuliere kliniek, denk ik dan. Ziekenhuizen hadden vanwege corona vaker buiten het belang van de eigen instelling moeten denken. Kijk of je patiënten kunt doorverwijzen!’’

De Patiëntenfederatie roept Nederlanders verder bij klachten op niet té bescheiden te zijn. Want zorg werd niet alleen uitgesteld, veel mensen stapten zelf te laat naar de huisarts of ziekenhuis. ,,Deels uit angst voor corona, maar ook omdat ze artsen en verpleegkundigen niet te veel willen belasten.’’ 

Er ligt ook een taak voor ziekenhuizen zélf als ze zorg toch moeten uitstellen, meent Veldman. ,,Mensen zijn niet medisch geschoold en kunnen lastig onderkennen of iets spoedeisend is of niet. Als je dus een afspraak uitstelt, vertel mensen dan ook duidelijk bij wat soort klachten ze zich toch direct moeten melden.’’ 

Bekijk al onze video's over het coronavirus in deze playlist.