Om de leeftijd van een klant te controleren mogen winkeliers om een identiteitsbewijs vragen. Maar het scannen van een ID-bewijs of gegevens noteren valt volgens de Autoriteit Persoonsgegevens onder het 'verwerken van persoonsgegevens' en dat mogen winkeliers - in tegenstelling tot de overheid, banken of zorgverzekeraars - niet.

Rekenhulp
Jurist Kaj Hollemans, gespecialiseerd in wet- en regelgeving rond alcohol, drugs en tabak, noemt het gebruik van de scanners illegaal en roept klanten op hun ID-bewijs niet meer te laten scannen in winkels. ,,Een ID-scanner leest de MRZ-strook, deze strook van cijfers en letters bevat allerlei persoonsgegevens. Dat gegevens niet worden opgeslagen is niet relevant, met scannen vindt verwerking plaats en dat mag niet. De verwerking is niet bedoeld om aan de verplichtingen te voldoen van de Drank- en  Horecawet maar het dient alleen als rekenhulp en is dus onrechtmatig.''

Hollemans krijgt bijval van klanten en organisaties als Privacy First en burgerrechtenbeweging Vrijbit.nl Directeur Vincent Böhre van Stichting Privacy First: ,,Wij hebben er moeite mee wanneer allerlei private partijen om een ID-kaart gaan vragen. Met een bsn-nummer kunnen allerlei gevallen van identiteitsfraude plaats vinden. Je kunt met alleen een ID zelfs een huis kopen.'' Vrijbit.nl diende eerder een klacht in bij Lidl over de ID-scanner.

Hulpmiddel
Alle kassa's van Lidl zijn sinds 2013 met een ID-scanner uitgerust. Ook DekaMarkt en Dirk van den Broek maken gebruik van de scanner. Is de klant 18 jaar of ouder dan brandt een groen lampje, bij minderjarigen een rood licht. Een woordvoerder van Lidl stelt dat de scanner alleen als hulpmiddel dient zodat kassamedewerkers geen leeftijd hoeven uit te rekenen. ,,Er worden geen gegevens opgeslagen. De ID-checker is bovendien niet verbonden met de kassa of een computer.''

De woordvoerder van de Autoriteit Persoonsgegevens wil niet specifiek reageren op de scanners in de supermarkt omdat de organisatie er geen onderzoek naar heeft gedaan. In het algemeen stelt de zegsvrouw dat winkeliers niet zomaar ID-kaarten mogen scannen. ,,Op een ID-kaart staan belangrijke persoonsgegevens zoals het Burgerservicenummer. Wanneer dit in verkeerde handen valt, kun je slachtoffer worden van identiteitsfraude en dat is heel ernstig.''

In 2012 schreef het College Bescherming Persoonsgegevens in de publicatie 'Gebruik van 'kopietje paspoort' in de private sector': ,,Het onnodig en bovenmatig kopiëren of scannen van deze documenten is niet zonder risico. Door op grote schaal persoonsgegevens te verzamelen, neemt het risico van identiteitsfraude toe.''

Lees verder onder de foto.

Klachten
Volgens de woordvoerder wordt er alleen onderzoek gedaan bij klachten over een bedrijf. Ze wijst er op dat de Autoriteit Persoonsgegevens geen grote organisatie is. ,,We moeten dus keuzes maken bij wat we onderzoeken.''

Hollemans stelt verder dat de ID-scanner niet voorkomt dat minderjarigen toch drank kopen. ,,De scanner toont alleen of de klant oud genoeg is. De koper kan net zo goed het identiteitsbewijs van zijn vader of moeder gebruiken. De kassamedewerker moet dus ook altijd de pasfoto controleren. De visuele inspectie is dan al gedaan. Een briefje bij de kassa waarop de dag van vandaag is afgetrokken met 18 jaar maakt direct duidelijk of de klant ouder of jonger is. Een scanner is dus overbodig.''