‘In Nederland jaarlijks 200 doden en 5000 infecties door superbacterie’

De ziektelast veroorzaakt door die bacteriën is vergelijkbaar met de ziektelast van griep, tbc én hiv samen. Het baart Mirjam Kretzschmar, hoogleraar Dynamiek van Infectieziekten in het UMC Utrecht, vooral zorgen dat 39 procent van de ziektelast wordt veroorzaakt door infecties met bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica die ingezet worden als laatste redmiddel, zo verklaarde zij eerder vandaag tegenover deze site.

,,Dit is zorgwekkend omdat deze antibiotica de laatste beschikbare behandelingsopties zijn als meer gangbare antibiotica niet hebben gewerkt’’, licht Kretzschmar toe. Het is volgens haar dan ‘uiterst moeilijk of zelfs onmogelijk om infecties te behandelen’. Sommige infecties kunnen daardoor überhaupt niet meer behandeld worden, omdat de bacteriën ongevoelig zijn geworden voor de medicatie. Patiënten kunnen dan overlijden.

Kretzschmar is mede-auteur van een onderzoek, waaruit blijkt dat er in Europa jaarlijks 33.000 doden te betreuren zijn als gevolg van de superbacterie, dat deze week is gepubliceerd in het medische tijdschrift The Lancet. ,,Het geschatte aantal doden aan verschillende resistente bacteriën in Nederland is ongeveer tweehonderd’’, verklaart de Utrechtse professor. ,,Het aantal infecties met resistente bacteriën in Nederland is naar schatting bijna vijfduizend.’’

Uit het onderzoek blijkt dat zeker 75 procent van de mensen die besmet wordt door zo’n superbacterie, de infectie oploopt in het ziekenhuis. Volgens specialisten is zeker 70 procent van de bacteriën al resistent tegen in ieder geval één veelgebruikt antibioticum. Hoe vaker je antibiotica gebruikt, hoe groter de kans dat bacteriën resistent worden.

De wetenschapster is ook expert van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op het gebied van wiskundige modellen die gebruikt worden bij de schatting van verspreiding en effecten van bestrijding van infectieziekten. Zij geeft aan dat de geschatte sterfte door resistente bacteriën in Europa sterk is toegenomen sinds 2007.

Het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) - het Europese RIVM - denkt dat dit probleem alleen aangepakt kan worden als er een oplossing komt voor héél Europa. De onderzoekers wijzen op drie mogelijke oplossingen voor het probleem van antibioticaresistentie. Antibiotica moeten met mate en alléén worden voorgeschreven als het écht nodig is. Er moet worden gezorgd voor goede infectiepreventie en controlemaatregelen. Ook moet er volgens de wetenschappers meer ingezet worden op onderzoek naar en ontwikkeling van nieuwe antibiotica.

Hoogleraar Kretzschmar benadrukt dat de ‘ziektelast sterk verschilt van land tot land’. ,,In met name de mediterrane landen is sprake van een grote ziektelast.’’ Het slechtst is het gesteld in Italië (naar schatting 10.700 doden op ruim 60 miljoen inwoners) en Griekenland (circa 1600 doden op bijna 11 miljoen inwoners). Kretzschmar: ,,Nederland doet het goed.’’ Er is in Nederland volgens haar ‘veel aandacht voor infectiepreventie’ en ‘er wordt goed nagedacht over wanneer we wél en niet antibiotica moeten gebruiken’.

Australische onderzoekers hebben eerder dit jaar ook een ‘superbacterie’ ontdekt die bestand is tegen álle goed werkende soorten antibiotica. Dat ging om de veelvoorkomende huidbacterie, genaamd ‘Staphylococcus epidermidis’. Bij verzwakte mensen en na bepaalde operaties, bijvoorbeeld met implantaten, kan die ernstige infecties veroorzaken en in sommige gevallen zelfs leiden tot de dood. Hoogleraar Medische Microbiologie van het Universitair Medisch Centrum in Groningen, Alex Friedrich: ,,Deze bacterie is in dit onderzoek niet meegenomen, die zit nog onder de radar.’’ Het lijkt de Groningse hoogleraar onwaarschijnlijk dat die bacterie nog niet in Nederland is. De microbioloog benadrukt de risico’s van de opmars van resistente superbacteriën in andere landen. ,,Die bacteriën houden geen rekening met landsgrenzen. Als die resistente bacteriën er in Italië zijn, dan kunnen die ook heel makkelijk naar ons toekomen.’’