Jaarlijks worden tientallen mensen ziek door listeriabacterie

Door het eten van rauwe groenten, vlees of vis waar de bacterie op zit, kunnen mensen ziek worden. Vooral zwangeren, pasgeboren baby's en mensen met een zwakke afweer lopen een groter risico.

De listeriabacterie komt voor in grond, dieren en gewassen. Er zijn meerdere soorten, maar alleen van de specifieke listeria monocytogenes worden mensen ziek. De bacterie kan de voedselinfectie listeriose veroorzaken. Meestal worden mensen na één tot negentig dagen ziek. Dat maakt het lastig om de bron van de ziektekiemen te herleiden. 

Voor gezonde mensen heeft het eten van die bacterie meestal helemaal geen gevolgen. Als ze al ziek worden, uit zich dat in een griepgevoel, koorts, spierpijn, misselijkheid en diarree. 

De gevolgen kunnen echter ernstig zijn voor zwangere vrouwen, pasgeboren baby's en mensen met een slechte weerstand. Zij kunnen een hersen(vlies)ontsteking, ontsteking van de binnenwand van het hart, maagdarminfecties, infecties van huid en ogen of bloedvergiftiging krijgen. Ook kan de bacterie bij zwangeren een miskraam veroorzaken. 

Daarom controleren inspecteurs op de aanwezigheid van de bacterie op ons eten. Het gebeurt vaker dat etenswaren worden teruggeroepen om te voorkomen dat mensen listeriose oplopen. Eind augustus haalde de Albert Heijn al bakjes voorverpakte leverworstplakjes terug, omdat de listeriabacterie erop was aangetroffen. 

Eerder die maand werden de tartaar, de Duitse biefstuk en de filet américain van supermarktketen Deen teruggeroepen omdat deze eveneens de darmbacterie listeria en/of de E.coli-bacterie konden bevatten. In april dit jaar waarschuwde Supermarkt Boni klanten dat de gehaktballen die zij de afgelopen maanden hebben verkocht besmet konden zijn met de gevaarlijke listeriabacterie.

Het zuiden van Spanje werd in dezelfde periode zelfs getroffen door een bacteriële epidemie waarbij meer dan 150 mensen ziek werden na het eten van besmet vlees. Twee van de getroffenen overleefden dat niet. 23 zieken betroffen zwangere vrouwen. De Spaanse regering meldde de uitbraak zelfs aan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en Europese Unie (EU), omdat er veel toeristen in het gebied vakantie vieren. 

Een Duitse vleesproducent moest stoppen nadat twee mensen overleden na het eten van zijn worst. Het ging om twee oudere mensen. Ook ziet de lokale overheid een verband met 37 andere zieken. 

In Engeland overleden in juni vijf mensen, nadat ze besmette broodjes en salades hadden gegeten, nota bene in ziekenhuizen. Het voedsel was afkomstig van een grote leverancier van voedingsmiddelen aan gezondheidsinstellingen in het land. 

Vooral producten die langdurig gekoeld bewaard worden en zonder verhitting worden gegeten, zoals vleeswaren, zijn risicovol. De meeste voedselinfecties door de listeriabacterie zijn ontstaan na het eten van gerookte vis, zachte schimmelkazen en gekookte, gesneden vleeswaren. Maar ook bij eten van gekoelde paté, hotdogs, gekoelde sandwiches en kant-en-klare gerechten zoals rauwkostsalades bestaat de kans op besmetting. 

De bacterie gedijt namelijk goed in een vochtige omgeving, maar overleeft bijvoorbeeld ook in de diepvries. Hoewel de meeste bacteriën zich het beste vermenigvuldigen bij hogere temperaturen, groeit de listeria ook prima in de koelkast. Al gaat dat minder hard bij vier dan bij zeven graden. 

Het Voedingscentrum en Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) adviseren om vlees en vis goed door te bakken. De bacterie overleeft namelijk niet bij temperaturen hoger dan zeventig graden. Ook is het belangrijk om rauwe groenten altijd te wassen voor gebruik, rauw eten gescheiden te houden van al klaargemaakt voedsel en de producten bij vier graden te bewaren.