Jongeren lijden onder geldstress: ‘Mijn moeder is steeds down’

Momenteel zitten zes op de tien jongeren in Nederland in de rats door de hoge inflatie, blijkt vandaag uit een representatieve peiling van VN-kinderrechtenorganisatie Unicef Nederland. Ook geeft zo’n 20 procent van de jongeren aan thuis met geldzorgen te maken te hebben. Dat veroorzaakt bij deze groep aanhoudend stress, frustratie, boosheid en verdriet. Schaamte speelt ook een belangrijke rol.

Ruim duizend jongeren tussen de 10 en 18 jaar kregen vragen over hun ervaringen in de praktijk. En de antwoorden liegen er niet om. Deze jongeren vertellen bijvoorbeeld dat ze niet altijd meer of alleen nog kort mogen douchen, dat uit eten gaan of eten bestellen met het hele gezin zeldzamer is geworden en dat vrienden niet meer thuis worden uitgenodigd, omdat dat een extra uitgave aan boodschappen betekent.

Ook de emotionele kant van de krappere portemonnee laat de jeugd niet onberoerd. Ze vinden het vooral erg dat hun ouders er ongelukkig door worden (‘Mijn moeder is steeds down'), maar ook irritant omdat ze nu continu op prijzen moeten letten tijdens het winkelen of vervelend omdat ze telkens worden gewezen op hun energieverbruik (‘Ik heb gelijk gezeur als ik een lamp vergeet uit te doen’).

Uit de jongerenpeiling blijkt dat 18 procent van de jongeren met geldzorgen thuis zich hiervoor schaamt. Ruim een kwart praat daar met niemand over. Zorgwekkend, zegt directeur Suzanne Laszlo van Unicef Nederland: ,,Dat zal effect hebben op hun mentale welzijn en gevolgen hebben voor de mate waarin ze kunnen deelnemen aan de samenleving. Door de zorgen bespreekbaar te maken, kunnen jongeren aangeven wat zij nodig hebben en kunnen ouders en professionals rond het kind kijken welke mogelijkheden daarvoor zijn.”

Haar pleidooi is vergelijkbaar met dat van koningin Máxima, die jongeren anderhalve week geleden in een brief ook opriep om te praten over hun problemen. ‘Hoe eerder we signalen opvangen, hoe groter de kans dat jongeren hun mentale weerbaarheid weer terugvinden voordat problemen té groot worden’, aldus de koningin destijds in haar schrijven. ‘Mentale problemen ontstaan immers vaak al op jonge leeftijd.’

De VN-kinderrechtenorganisatie roept landelijke en lokale overheden op om kinderen centraal te stellen bij de aanpak van geldproblemen en armoede. Zo kunnen kinderen volwaardig mee blijven doen ondanks geldzorgen van henzelf of hun ouders. Ook benadrukt Unicef het belang van het luisteren naar kinderen en jongeren. Door actief om hun mening te vragen, is er beter zicht op de problemen die de jeugd ervaart.

Want de jongeren die hun mening mochten geven, verwachten dat de geldzorgen thuis voorlopig zullen aanhouden, met alle onzekerheden in de wereld. ,,Wij gaan dit jaar ook niet op vakantie. Mama wil eerst de energieprijzen afwachten”, klinkt het. Of: ,,Ook al is de oorlog met Oekraïne voorbij, dan wordt het nog niet goedkoper. Mijn ouders werken hard en wij hebben toch onze caravan moeten verkopen.” Eén jongere toont ook veel relativeringsvermogen: ,,Je hebt maar weinig nodig om tevreden te zijn. Van merkkleding en kinky of ‘coole’ gadgets word je niet gelukkig, maar van vrienden en veiligheid thuis en daarbuiten wel.”

UNICEF Nederland onderzoekt wat kinderen en jongeren bezighoudt om hiermee de stem van jongeren te kunnen laten horen. De organisatie geeft zo invulling aan artikel 12 van het Kinderrechtenverdrag. Daarin staat dat kinderen het recht hebben om gehoord te worden en om hun mening te geven over zaken die hen aangaan.

*Op de website van budgetexpert Nibud staan tips over hoe rond te komen in dure tijden.