Koning(in) speelt voortaan geen rol meer bij formatie

PvdA, PVV, SP, GroenLinks, D66 en de Partij voor de Dieren hebben de tekst samen opgesteld. Samen zijn ze goed voor 91 zetels. Vorige week was er nog geen meerderheid omdat de SP tegen een voorstel van D66 was. Op initiatief van GroenLinks is die D66-tekst aangepast op zo'n manier dat de zes partijen het er mee eens zijn.

(In)formateurs
De uitkomst is dat de Kamer altijd binnen een week na de installatie van de nieuwe parlementariërs debatteert over de verkiezingsuitslag en over de volgende stappen. De Kamer wijst dan zo snel mogelijk een of meerdere (in)formateurs aan en geven die ook een opdracht mee. Tot nog toe was dat altijd de taak van het staatshoofd.

De eerste opdracht kan verkennend zijn. De informateur gaat dan praten met de fractievoorzitters voor hij rapport uitbrengt aan de Kamer, die dan debatteert over de volgende stap.

Motie-kolfschoten
De Kamer heeft al sinds de motie-Kolfschoten uit 1971 de mogelijkheid om zelf het initiatief te nemen in de kabinetsformatie, maar heeft dat nog nooit met succes gedaan. Altijd was het het staatshoofd (eerst koningin Juliana, daarna koningin Beatrix) die haar raadgevers consulteerde en dan een informateur benoemde.

Beatrix had en nam daarin soms ruimte om zelf het proces te sturen. Volgens sommige staatsrechtgeleerden drukte ze een groot stempel op de formatie van het minderheidskabinet van VVD en CDA, vorig jaar september. Zo lastte ze vorig jaar een tussenronde in met toenmalig vicepresident van de Raad van State Herman Tjeenk Willink, terwijl VVD, CDA en PVV op dat moment zo snel mogelijk met informateur Ivo Opstelten verder wilden.

De partijen reageerden vandaag wisselend op het aannemen van het wetsvoorstel.