Leidse gynaecoloog verwekte minstens 21 kinderen met eigen sperma

Jos Beek werkte in het voormalige Sint-Elisabeth Ziekenhuis in Leiderdorp, een van de voorgangers van het Alrijne. ‘Het lijkt er sterk op dat deze arts zijn eigen sperma heeft gedoneerd en gebruikt voor inseminatie van wensmoeders die anoniem zaad verwachtten. De kinderen en hun ouders waren hier niet van op de hoogte voor zover nu bekend is’, meldt het Alrijne in een verklaring op zijn website.

De inmiddels overleden gynaecoloog verwekte volgens het ziekenhuis minstens 21 kinderen. Dat is gebleken uit dna-onderzoek van de kinderen, die op zoek waren naar hun vader. In het kader van dat onderzoek werd het Alrijne in juni 2021 benaderd door de stichting Fiom, gespecialiseerd in afstammingsvragen.

Alrijne heeft naar eigen zeggen contact met de donorkinderen en ouders die nu bekend zijn en die daar behoefte aan hebben. Het ziekenhuis, dat de informatie in overleg met hen naar buiten brengt, noemt de manier waarop de gynaecoloog heeft gehandeld ‘onacceptabel’. 

‘We zijn hier enorm van geschrokken. Zoiets heeft natuurlijk flinke impact op de betrokken ouders en kinderen’, reageert Peter Jue, lid van de raad van bestuur van de Alrijne-zorggroep, in de verklaring. ‘We zijn direct in gesprek gegaan met de kinderen en ouders die dat wilden, om te luisteren en onze medewerking toe te zeggen. Wij erkennen de situatie waarin zij terecht zijn gekomen en willen zoveel mogelijk doen om informatie boven tafel te krijgen.’

Alrijne heeft een onafhankelijke commissie gevraagd onderzoek te doen naar de precieze gang van zaken. Dat onderzoek is begin januari gestart onder leiding van voorzitter Didi Braat, emeritus hoogleraar Obstetrie en Gynaecologie en Voortplantingsgeneeskunde aan het Radboudumc.

‘Doel van het onderzoek is zoveel mogelijk informatie van destijds te achterhalen en op een rijtje te zetten. Wat is er gebeurd? Onder welke omstandigheden heeft dit plaatsgevonden? En welke duidelijkheid kunnen we nu nog aan de direct betrokkenen geven? Zomer 2022 hopen wij de uitkomsten beschikbaar te hebben.’ Het onderzoek vindt plaats in overleg met de betrokken kinderen en ouders.

In de jaren dat gynaecoloog Jos Beek werkzaam was, bestond er volgens het Alrijne ‘nauwelijks regelgeving’ rondom fertiliteitstrajecten. ‘Het vakgebied was nog in ontwikkeling. We willen graag benadrukken dat de situatie inmiddels volledig anders is. We hanteren landelijke protocollen en werken op een vaste en zorgvuldige manier. Onze werkwijze wordt regelmatig gecontroleerd via audits. Alrijne gebruikt al jaren geen donorzaad meer bij fertiliteitstrajecten.’

Het Alrijne Ziekenhuis kan zich voorstellen dat de informatie over de gynaecoloog veel vragen oproept bij vrouwen die door Jos Beek zijn behandeld, hun kinderen of de betrokken vaders. ‘Wij gaan daar heel graag over in gesprek’, aldus de verklaring, met vermelding van een telefoonnummer en mailadres. 

Ziekenhuis Isala in Zwolle riep oud-patiënten van arts Jan Wildschut vrijdag via advertenties in dagbladen op zich te melden. De voormalig gynaecoloog gebruikte tussen 1980 en 1993 zijn eigen sperma bij vruchtbaarheidsbehandelingen in het toenmalige Sophia-ziekenhuis, dat later opging in Isala. 

Uit dna-onderzoek is gebleken dat Wildschut minstens 47 nakomelingen verwekte met zijn eigen sperma. Dit gebeurde bij behandelingen met donorsperma. Vorig jaar bleek dat hij ook eigen zaad gebruikte bij vruchtbare echtparen die bij hem kwamen voor behandeling met het zaad van de echtgenoot.

De toenmalig inwoner van Hardenberg was een van de pioniers op het gebied van kunstmatige inseminatie met donorsperma. Niemand wist van zijn geheime agenda.

De zaak met de Leidse gynaecoloog roept herinneringen op aan de affaire rond spermadokter Jan Karbaat. De omstreden arts, die in 2017 overleed, runde vanaf de jaren zeventig een eigen spermakliniek in het Rotterdamse Zuiderziekenhuis en MC Bijdorp in Barendrecht. Hij was destijds een autoriteit op het gebied van donorinseminaties en hielp stellen met vruchtbaarheidsproblemen en lesbische en alleenstaande vrouwen met een kinderwens door kunstmatige inseminatie met sperma van anonieme donoren. Dna-onderzoek dat donorkinderen via de rechter afdwongen, wees in 2019 uit dat Karbaat ook vrouwen met zijn eigen zaad insemineerde. Hij verwekte zeker 68 donorkinderen.

Karbaat maakte zich ook schuldig aan seksueel misbruik, bleek uit de documentaire ‘Het Zaad van Karbaat’ die begin vorig jaar werd uitgezonden. Daarin verklaarden meerdere vrouwen te zijn aangerand en soms bijna verkracht. Ook maakte hij volgens hen seksueel getinte opmerkingen.

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: