Leuk, al die windmolens op zee, maar zijn alle bruinvissen straks doof?

videoDe Noordzee wordt de komende jaren volgebouwd met windmolens. Zelfs de windmolenbouwers maken zich zorgen over de gevolgen voor dieren. Want hoeveel vogels vliegen zich bijvoorbeeld tegen de wieken te pletter?

Annemieke van Dongen 26-10-18, 22:06 Laatste update: 29-10-18, 09:30

Daar is nog veel te weinig over bekend, zegt woordvoerder Hilbert Klok van de brancheorganisatie van de windmolenindustrie (NWEA). ,,Onder een windmolen op land zie je de vogels liggen die er tegenaan zijn gevlogen. Op zee zie je de slachtoffers niet.''

Onder een windmolen op land zie je de vogels liggen die er tegenaan zijn gevlogen. Op zee zie je de slachtoffers niet
Hilbert Klok, brancheorganisatie NWEA

De paar windmolenparken die nu in de Noordzee staan, vallen in het niet bij wat nog komen gaat. Stonden vorig jaar in het Nederlandse zeedeel 289 turbines, in 2050 zullen dat er minstens tien keer zoveel zijn. In het uiterste scenario is dan een kwart van de Noordzee volgebouwd met draaiende kolossen, voorspelt het Planbureau voor de Leefomgeving.

Dove bruinvissen

Alleen al de bouw daarvan kan talloze vissen en zeezoogdieren als zeehonden, bruinvissen en tuimelaars het leven kosten, blijkt uit een rapport dat stichting De Noordzee gisteren heeft gepubliceerd. ,,Het heien van die enorme palen geeft onder water heel veel herrie. Daar hebben bijvoorbeeld bruinvissen, die navigeren op hun gehoor, enorm veel last van”, verklaart directeur Floris van Hest van de natuurorganisatie. De heiherrie - die tot tot wel honderd kilometer verderop te horen kan zijn - kan ze doof maken, hun gedrag verstoren en zelfs dieren doden.

Als die torenhoge molens er eenmaal staan, vormen ze vooral voor vogels en vleermuizen een groot risico, blijkt uit het rapport. Zij kunnen worden aangetrokken door de roterende bladeren. Botsingen overleven ze niet. Trekvogels die er juist omheen vliegen, verliezen kostbare energie en raken mogelijk ook hun rust- en voedselgebieden kwijt.

Korenwolfeffect

Wat de effecten van écht grootschalige windparken zijn op bijvoorbeeld wind- en zeestromingen - zeker op lange termijn - is echter nog helemaal niet bekend, zegt Van Hest. ,,Nu al komen populaties van bijvoorbeeld de mantelmeeuw en zeekoet door windmolens in de gevarenzone. In het besef dat we aan de vooravond van een ingrijpende verbouwing van de Noordzee staan, is dringend meer onderzoek nodig.”

We staan aan de vooravond van een ingrijpende verbouwing van de Noordzee staan. Daarom is dringend meer onderzoek nodig
Floris van Hest, stichting De Noordzee

Dat vinden ook de windmolenbouwers zelf. Zij vrezen voor het ‘korenwolfeffect'. ,,Wij nemen liever nu al meteen de juiste maatregelen om dieren te beschermen, dan dat we straks worden verrast en allerlei aanpassingen moeten doen”, zegt Klok van de Nederlandse WindEnergie Associatie. ,,Als windmolenbouwers zijn we duurzaam van onszelf, wij hebben hart voor de natuur. Daarom zorgen we nu tijdens het heien bijvoorbeeld al voor luchtbellenschermen die het geluid dempen. En voor we beginnen, jagen we de bruinvissen met piepjes weg.”

Dilemma

Het kabinet ‘herkent de zorg om de natuur’ bij de aanleg van alle geplande windmolenparken, zegt een woordvoerder van minister Wiebes van Economische Zaken. ,,Daarom hebben we al eerder miljoenen uitgetrokken voor onderzoek. Bijvoorbeeld naar technische oplossingen zoals stiller heien en een vogelradar. Die voorspelt op welke momenten zwermen trekvogels passeren, zodat windmolens kunnen worden stilgezet.'' Het kabinet heeft beloofd om nog voor het eind van dit jaar met een nieuw plan van aanpak voor de Noordzee te komen.

In windparken kunnen vissen ongestoord leven, want er geldt een visverbod
Floris van Hest, stichting De Noordzee

De schadelijke effecten van windmolens stellen natuurorganisaties voor een lastig dilemma. Want in principe zijn zij natuurlijk een groot voorstander van meer opwekking van schone stroom op zee. Dat dwingt ze om ‘oplossingsgericht mee te denken’, erkent Van Hest. De stichting De Noordzee benadrukt daarom graag dat de aanleg van windparken voor het onderwaterleven ook kansen biedt.

,,In windparken kunnen vissen ongestoord leven, want er geldt een visverbod. Op het harde substraat van de turbines kunnen zich allerlei soorten vestigen, die weer visjes aantrekken.” In Eneco's windmolenpark Luchterduinen zijn verschillende natuurorganisaties vorige maand al een proefproject gestart om oesterriffen - waar de Noordzeebodem vroeger mee bezaaid lag - terug te brengen.