Even leek spoorbeheerder ProRail de trend gekeerd te hebben. In 2018 daalde het aantal gemelde spoorlopers plots 5 procent. Nu blijkt dat een eenmalige afname te zijn geweest. Het aantal spoorlopers is in 2019 toch weer gestegen, met 3 procent naar 3289 gevallen. Vergeleken met 2015, toen het aantal incidenten 2905 bedroeg, is er zelfs een toename van 13 procent waarneembaar. De lockdown heeft bovendien niet tot een daling van het aantal meldingen geleid.

Om het tij te keren maakt ProRail daarom dinsdag bekend een campagne te starten. Onder de titel ‘Spoorlopen, het heeft meer gevolgen dan je denkt!’ worden Nederlanders gewezen op de risico's van lopen langs het spoor. ,,Dicht bij het spoor komen is hartstikke gevaarlijk’’, zegt John Voppen, ceo van ProRail. ,,Met deze campagne laten we spoorlopers inzien welk domino-effect zij in gang zetten en hopen we dat ze voortaan twee keer over de gevolgen nadenken.’’ 

Dat domino-effect zit in de vertragingen die spoorlopers veroorzaken. Nu treinen vanwege de veiligheid standaard vaart minderen bij spoorlopers, leidt elk geval gemiddeld voor vijf vertraagde treinen en tot in totaal een halfuur vertraging. Dagelijks worden ruim 21.000 reizigers per dag gedupeerd, schat ProRail. Al met al zijn spoorlopers verantwoordelijk voor verreweg de meeste verstoringen op het spoor. Ruim een derde (36 procent) komt door spoorlopers. Dat is veel meer dan dieren op het spoor (met 8 procent de nummer 2) en wisselstoringen (7 procent).

Spoorlopen kost veel  geld: eerder becijferde het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) dat alle spoorverstoringen bij elkaar de samenleving jaarlijks tot zo'n half miljard euro kosten. 

Een duidelijke verklaring voor de toename van het aantal spoorlopers heeft ProRail overigens niet. De groep varieert van wandelaars, hardlopers en bramenplukkers tot kinderen die het interessant of spannend vinden. Het adagium ‘gelegenheid maakt de dief’ geldt eveneens: vaak ligt er naast het spoor een pad voor onderhoud en inspectie. Die paden zijn vanaf een overweg vaak gemakkelijk toegankelijk.

De problematiek is hardnekkig, in 2012 kwam ProRail ook al eens met een campagne, nadat het aantal incidenten met spoorlopers met 8 procent was gegroeid tot 2689 in het jaar ervoor. Dat gebeurde destijds onder de naam ‘het spoor is geen wandelpad’, waarbij posters met dreigende teksten als ‘Enkele Reis’ en ‘Stukje afsnijden?’ werden ingezet. 

 De afgelopen jaren heeft ProRail diverse maatregelen getroffen om spoorlopen te ontmoedigen. Zo zijn er honderden kilometers aan hekken geplaatst en wordt waar mogelijk een sloot gegraven. De spoorbeheerder maakt verder gebruik van struikelmatten: matten met omhoogstekende punten van zacht kunststof, die lopen bij het spoor bemoeilijken. 

Daarnaast is afgelopen jaren geïnvesteerd in cameratoezicht, waarbij slimme software afwijkende en gevaarlijke situaties automatisch registreert. Boa's van ProRail surveilleren verder regelmatig bij plekken waar eerder spoorlopers zijn gesignaleerd.

De spoorbeheerder hoopt dat de campagne tot bewustwording leidt. ProRail-baas Voppen is er geen voorstander van om machinisten niet te laten remmen voor spoorlopers. Voppens voorganger Pier Eringa bepleitte dat drie jaar geleden, wat tot veel ophef leidde. Politici noemden de uitspraak ‘idioot’ en stelden dat veiligheid altijd voorgaat. 

ProRail wijst ten slotte nog op de boete van 140 euro die op spoorlopen staat. Een laag bedrag, erkent de spoorbeheerder. Nu veel mensen zich echter van geen kwaad bewust zijn en überhaupt niet beseffen dat ze spoorlopen, zal een verhoging volgens ProRail het aantal incidenten niet laten afnemen. 

Dat gebrekkige besef liet onder meer schrijver Geert Mak vorig jaar zien. Voor zijn programma In Europa liep hij over het spoor bij het Friese Dronryp. ProRail noemde dat levensgevaarlijk en deed aangifte tegen de succesauteur. Ook maande de spoorbeheerder de VPRO de beelden aan te passen.

Bekijk hieronder onze populairste video's.