Die leegloop zet de komende jaren door, verwacht staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie. Tbs'ers worden uit de longstay overgeplaatst naar GGZ-instellingen en projecten voor begeleid wonen. Volgens Dijkhoff wordt vaker bekeken of een tbs'er nog wel opgesloten moet blijven. Alleen als het veilig wordt geacht, mag een tbs-patiënt terugkeren in de samenleving.

Persoonsgerichter
,,Een goede ontwikkeling", vindt Hjalmar van Marle, forensisch psychiater en oud-directeur van het Pieter Baan Centrum. ,,Wie vroeger in de longstay zat, had levenslang. Je was uitbehandeld. Maar behandelmethodes zijn nu beter en persoonsgerichter. Daarom is het in een aantal gevallen veilig om een tbs'er, onder begeleiding, te laten gaan."

Sinds kort is het onder meer mogelijk om levenslang toezicht te houden op voormalige tbs'ers en andere zeden- en geweldsdelinquenten. Zij hoeven dan niet meer opgesloten te blijven, maar worden wél scherp in de gaten gehouden.

Gevolg van de leegloop is dat Nederland nu nog maar één longstay-kliniek telt: de Pompestichting, met een vestiging in het Brabantse dorp Zeeland en een locatie in de extra beveiligde gevangenis van Vught.

Monopoliepositie
In een recent rapport waarschuwt de Raad voor Strafrechtstoepassing (RSJ) voor de 'monopoliepositie' van de Pompestichting. Zo kunnen tbs'ers niet meer verhuizen naar een andere kliniek als het niet goed met ze gaat of als ze het oneens zijn met hun behandeling. De Raad wil dat er weer een tweede longstaykliniek wordt geopend, maar dat is volgens Dijkhoff 'geen optie' omdat er juist minder patiënten komen.