Marine vertrekt naar Straat van Hormuz: ‘ik ga er vanuit dat er geen schot wordt gelost’

Een oorlogsbodem met een loepzuiver kanon op de boeg. Met raketten voor luchtdoelen en vijandelijke schepen aan boord. Met een snelvuurkanon klaar voor gebruik, met torpedo’s in het ruim én een NH-90 helikopter op het achtersteven. De gevechtsuitrusting waarmee commandant Theo Klootwijk van de Zr. Ms De Ruyter vandaag vertrekt is indrukwekkend.

En toch is Klootwijk niet op oorlogspad, benadrukt hij een dag voor vertrek nog maar eens vanuit de haven in Den Helder. Sterker nog; Klootwijk gaat er vanuit dat er deze missie geen schot wordt gelost. Hoewel de imposante verschijning van De Ruyter anders zou kunnen vermoeden en de spanningen in de Golfregio hoog zijn opgelopen, vaart hij straks met de beste bedoelingen rond in de Straat van Hormuz. ,,Iran is niet uit op een militaire confrontatie en wij ook niet’’, zegt Klootwijk.

De commandant en de tweehonderd bemanningsleden varen juist richting het Midden-Oosten om de spanningen in deze regio te temperen. Eind vorig jaar waren er acht incidenten waarbij zes olietankers zwaar beschadigd raakten en twee werden vastgehouden. Iets waar Nederland, Europa en de rest van de wereld bepaald niet op zitten te wachten.

Vrije toegang tot zee is een groot goed waar Hugo de Groot zich begin 17de eeuw al sterk voor maakte. En de straat van Hormuz is niet zomaar een zeestraat. Het is van groot belang met name voor het vervoer van olie. Een derde van alle olietransporten op zee, gaat langs deze route. ,,Als er zorgen zijn over de vrije doorvaart merken wij dat meteen, bijvoorbeeld aan de pomp’’, zegt Klootwijk.

De commandant beseft dus heel goed waarvoor hij straks in dit gebied is. Samen met de Fransen zullen ze hier tot juni bijna dagelijks patrouilleren en precies in kaart brengen of iedereen zich houdt aan het internationale zeerecht. Als dat niet het geval is, zal Klootwijk daarover rapporteren en is het aan diplomaten om daar vervolgens iets mee te doen.

Klootwijk verwacht geen vijandige houding als hij over een week of drie arriveert. De komst van de Nederlanders is duidelijk met Iran en Oman gecommuniceerd en daar is ‘neutraal’ op gereageerd. Al sluit hij niet uit dat Iran best even van zich zou kunnen laten horen. ,,De Iraniërs zullen best even komen kijken wat we aan boord hebben en aftasten hoe we ons gedragen. Dat is goed en mag ook.”

De Britten, die al langer in de Straat van Hormuz patrouilleren, kregen de eerste maand dat ze er waren, maar liefst 85 keer contact met ze. Meestal ging het om het uitwisselen van waarschuwingen naar elkaar. Maar soms kwamen ze ook met hoge snelheid op het Britse schip afgevaren om hun vastberadenheid en reactie te testen.

Klootwijk heeft zich voorgenomen om zich niet gek te laten maken. ,,Mijn visie is; wat je uitstraalt krijg je ook terug. Dus wij zijn daar alert, maar gedragen ons beheerst en kalm als we in contact treden met andere schepen.’’

De hoop is dat Iran het wel uit zijn hoofd laat om nieuwe streken uit te halen door de Nederlands-Franse aanwezigheid. Maar als dat toch gebeurt, moeten Nederlandse reders zich geen illusies maken dat de marine ze onder alle omstandigheden kan redden. Alleen bij een gewelddadige aanval, mag Klootwijk dat ook met geweld beantwoorden ter verdediging. In alle andere situaties mag hij dat niet. Als Iran een schip op andere wijze vasthoudt, kan hij alleen contact leggen en zo proberen een vrije doorvaart te regelen. Maar liefst wil hij ook helemaal geen geweld gebruiken. ,,Beschermen betekent niet meteen dat je een ander schip naar de zeebodem schiet.’’