Een Asielzoekerscentrum aan de Hooiweg in Oude Pekela. Foto ter illustratie. © ANP

Meer kans op psychische problemen bij vluchtelingen of migranten

Bij mensen die als vluchteling of migrant naar Nederland komen, is de kans op een depressie of posttraumatische stress twee tot drie keer hoger dan bij autochtone Nederlanders.

Maaike Kraaijeveld 09-05-18, 05:00

Dat zegt Evert Bloemen, arts bij het Utrechtse expertisecentrum voor gezondheidsverschillen Pharos, naar aanleiding van de 'aanslag' afgelopen weekeinde in Den Haag. Daar stak de 31-jarige Syrische statushouder Malek F. drie personen neer.

Bloemen maakt zich zorgen over het niet meer financieren van een tolk voor cliënten van GGZ-instellingen. ,,Taal is het enige dat je hebt als hulpverlener bij het behandelen van psychische klachten. GGZ-instellingen hebben het financieel al moeilijk en dan moeten ze ook nog tolken betalen. Het gebeurt dan dat iemand wordt doorverwezen naar een hulpverlener die Arabisch spreekt, maar daardoor zie je de wachtlijst bij die hulpverleners weer groeien.''

Depressie

Eén tot twee op de tien statushouders krijgt te maken met depressie of posttraumatische stress, constateert Bloemen. ,,Het hangt van veel factoren af of die ziekte uitdooft of doorzet. Wat in Den Haag is gebeurd, is van een andere categorie. In dit geval zou het ook een psychose kunnen zijn geweest, maar dat is speculeren.''

,,Zeker is dat mensen uit deze doelgroepen twee tot drie keer zo veel meer kans hebben op psychische problemen dan hier geboren Nederlanders die niet met oorlog te maken hebben gehad. Hoewel de problemen niet alleen ontstaan door de oorlog. Het heeft ook te maken met migratie. Met het loslaten van alles: familieverbanden, bezittingen, werk. Als het goed gaat met het settelen in Nederland, kan dat ook weer over gaan. Daarnaast is het heel persoonlijk hoe iemand zich ontwikkelt. Je moet je ook altijd afvragen hoe iemand was in het land van herkomst. Was iemand toen ook al labieler?''

Wanhoopsdaad

,,De gewelddadige uitingen van asielzoekers kunnen soms door een psychiatrisch ziektebeeld komen. Het kan ook in het kader van een wanhoopsdaad zijn dat ze ontsporen. Het aantal zelfmoorden onder mannelijke asielzoekers is ook hoger dan onder andere groepen.''

Is de opvang van vluchtelingen en statushouders met psychische problemen adequaat in Nederland? ,,Het is beleid om ook deze doelgroep zo veel mogelijk via de reguliere kanalen op te vangen. Het grote probleem is wel dat de tolk voor de GGZ-instellingen sinds 2012 niet meer wordt gefinancierd door de overheid. Je kan geen bloed onderzoeken of een röntgenfoto maken. Je moet praten.''

,,Daarnaast blijft hulp bieden altijd heel delicaat. Iemand die geen hulp wil, kun je niet dwingen. Die autonomie is in Nederland heel belangrijk.''

De gewelddadige uitingen van asielzoekers kunnen soms door een psychiatrisch ziektebeeld komen

,,Hulp aan deze doelgroep hoeft overigens niet altijd heel gespecialiseerd te zijn. Het zo vroeg mogelijk signaleren van problemen is wel van levensbelang. We hebben nu samen met de Vereniging Nederlandse Gemeenten en GGD een programma om de hulp aan vluchtelingen een impuls te geven. Daarbij is aandacht voor vroege signalering van psychische klachten belangrijk. Binnenkort ben ik daarom ook in Den Haag om klantmanagers van de gemeente op dat gebied te trainen.''

Behandel iemand alsof hij een been heeft gebroken

Een op de twee Nederlanders kent iemand in zijn omgeving die in psychische nood verkeert, toch spreken we er maar bar weinig over, weten ze bij Parnassia. ,,Over lichamelijke klachten kunnen we zo een half uur volpraten. Goh wat heb je? Wat krijg je voor behandeling? Ik ken ook iemand die… Maar zegt iemand op het sportveld tegen je dat hij een dipje heeft, dan klappen we dicht’’, aldus woordvoerder Erny Grootveld. Maar ook op iemand afstappen die schreeuwend op je af komt, of die mompelend op een bankje zit, vinden we griezelig. Uit onderzoek blijkt dat mensen na een psychose de helft van hun vrienden kwijt zijn.

Om die reden organiseert de GGZ-instelling sinds een jaar een ehbo-cursus gericht op psychische aandoeningen, de Mental Health First Aid. De cursus wordt sinds een jaar gegeven. Hierin krijgen cursisten onder meer handvatten om zonder vooroordelen toch het gesprek aan te gaan. ,,We horen vaak terug dat de omgeving er niet over durft te beginnen, en degene in de problemen er niet weer over wil beginnen. Maar stel gewoon vragen zoals je ook bij iemand zou doen die een lichamelijke klacht heeft. Ben je al naar de huisarts geweest? Zie je een psycholoog? Wat krijg je voor behandeling? Kan ik iets voor je doen?’’