MH17-proces: advocaten willen meer wrakstukken van vliegtuig zien

Dat bleek vanochtend tijdens een tussentijdse zitting in het MH17-proces. In dat proces staan vier mannen (drie Russen en een Oekraïner) terecht die ervan verdacht worden betrokken te zijn geweest bij het neerschieten van het passagiersvliegtuig in juli 2014. Vlucht MH17 werd neergehaald boven Oost-Oekraïne, waar gevochten wordt tussen het Oekraïense leger en pro-Russische separatisten.

In een hangar op vliegbasis Gilze-Rijen is een deel van het vliegtuig, vooral de cockpit, gereconstrueerd. De rechtbank wil er mogelijk later tijdens het proces gaan kijken. De advocaten van verdachte Poelatov willen er óók gaan kijken, samen met een door hen zelf voorgestelde expert. Ze willen echter ook kunnen kijken naar de wrakstukken die niet zijn gebruikt voor de reconstructie, die zijn opgeslagen in achttien containers op een andere vliegbasis.

,,Maar 20 tot 30 procent van de wrakstukken is beschikbaar voor onderzoek en een deel daarvan is weer geschikt gemaakt voor reconstructie. Het zijn delen die bijdragen aan het scenario dat het Openbaar Ministerie schetst. Niet aan eventuele andere scenario’s", zei advocate Sabine ten Doesschate vanochtend. 

Ook zeggen de advocaten te twijfelen aan de betrouwbaarheid van een belangrijke getuige. Het gaat om een vrijwilliger die meestreed aan de kant van de Russische separatisten in het gebied. Hij zou in de buurt van de afvuurlocatie zijn geweest en hebben verklaard over de BUK-raket die MH17 zou hebben neergehaald. Uit veiligheidsoverwegingen is zijn naam niet bekend gemaakt, in het proces wordt hij ‘getuige M58' genoemd. 

,,M58 is recentelijk door de verdediging ondervraagd. Wij vinden zijn verklaring onbetrouwbaar. Hij verwijst naar ‘een stevige dorpsjongen’. Maar wij zijn ervan overtuigd dat hij niet heeft gezien wat hij zegt en dat die jongen niet bestaat.Hij verwijst ook naar ene Leon. En nog een commandant die gezegd zouden hebben dat er Russische militairen in de BUK-zaten.  Hij geeft geen antwoord als wordt doorgevraagd naar de identiteit van anderen", stelde Ten Doesschate. 

De rechtbank stelde in een eerdere fase in het proces al dat ze meer waarde hecht aan de verklaringen van experts dan aan die van getuigen ter plekke omdat die vertekend kunnen zijn door de omstandigheden.

Het Openbaar Ministerie stelde 's middags in een reactie dat ze het zoeken naar die twee extra getuigen niet zinvol vindt. ,,Er zit in het dossier al veel informatie van getuige M58. Die is ook te controleren met andere informatie uit het dossier.” Het zoeken van de bedoelde nieuwe getuigen zou ook veel tijd kosten.

Ook het extra bekijken van de brokstukken die niet in de reconstructie zijn opgenomen, is volgens het OM niet relevant. ,,De wrakstukken met de meeste inslagen zijn gebruikt in de reconstructie. Alle andere stukken zijn door het NFI onderzocht en beschreven. Wij zien niet in wat een visuele inspectie door de heer Biedermann daar nog aan kan toevoegen", aldus officier van justitie Ward Ferdinandusse.

De rechtbank beslist volgende week maandag of de verzoeken van de verdediging worden toegekend.

Bij de crash kwamen alle 298 inzittenden om het leven. Volgens het Nederlandse Openbaar Ministerie is het toestel neergeschoten door een BUK-raket van het Russische leger. De lanceerinstallatie zou op dat moment in het gebied van de pro-Russische rebellen zijn geweest. De vier verdachten zijn zelf niet bij het proces, zij verblijven in Rusland of in Oost-Oekraïne. Rusland levert geen onderdanen uit. De verdachten zelf stellen niet betrokken te zijn geweest bij het neerschieten van MH17 of het vervoer van de lanceerinstallatie.

Slechts een van de vier verdachten, Oleg Poelatov, wordt door advocaten vertegenwoordigd. Poelatov (53) is een voormalige luitenant-kolonel in het Russische leger. Hij werkte in het rebellengebied voor de inlichtingendienst en speelde volgens het Openbaar Ministerie een rol bij het vervoeren en beveiligen van de raket.

De verdediging stelde de afgelopen maanden dat er meer onderzoek moet worden gedaan naar alternatieve scenario’s rond het neerhalen van het vliegtuig. Zo zou er volgens de verdediging mogelijk sprake zijn geweest van een tweede toestel in de lucht: een Oekraïens gevechtsvliegtuig. De advocaten wilden onderzocht hebben of dat toestel er inderdaad was en welke rol het dan speelde. 

Het Openbaar Ministerie heeft dat scenario al jaren geleden verworpen. De rechtbank ging niet mee in de wensen van de verdediging. ,,De verdediging hoeft niet aan te tonen op welke wijze MH17 is neergehaald. Dat is de taak van het Openbaar Ministerie. Als dat het niet voldoende kan aantonen, dan spreekt de rechtbank de verdachte vrij. Onderzoek naar een alternatief scenario is geen verdedigingsbelang", oordeelde de rechtbank eind november.

De advocaten deden vanochtend dus een verzoek om meer wrakstukken te kunnen bekijken. Dat willen ze samen doen met de Duitser Bernd Biedermann, die door hen als een expert wordt gezien en kan beoordelen welk projectiel de schade aan het vliegtuig heeft aangericht. Biedermann is een ex-officier van de voormalige Oost-Duitse luchtmacht. Hij schreef een boek waarin hij stelde dat MH17 niet door een BUK is neergehaald.

De organisatie van de rechtbank bracht recent overigens een kleine wijziging aan in de organisatie van het complex. Nadat er in november een incidentje was op het damestoilet tussen advocate Sabine ten Doesschate en nabestaande Silene Fredriksz, zijn er nu gescheiden wc's voor procespartijen (advocaten, Openbaar Ministerie) en andere aanwezigen (nabestaanden, pers).