Ministerie broedt op aanpak 'softe' rechter

Uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid blijkt dat rechters dit met regelmaat doen. In 2012 werd juist de wet veranderd om dit onmogelijk te maken, nadat er grote beroering was ontstaan toen voor gewelds- en zedenzaken de als minder streng ervaren taakstraffen bleken te zijn opgelegd.

Met de nieuwe wet moest het onmogelijk worden taakstraffen op te leggen in zaken waarop meer dan zes jaar gevangenisstraf staat en waarbij het slachtoffer ernstige gevolgen heeft ondervonden. Ook als iemand in de vijf jaar vóór zijn veroordeling is gestraft voor een soortgelijk misdrijf, geldt een taakstrafverbod. 

Maar rechters maken gebruik van een maas in de wet om in dergelijke gevallen toch taakstraffen op te leggen. Ze koppelen er dan bijvoorbeeld enkele dagen gevangenisstraf aan vast. Hierover is ook in de gerechtelijke wereld discussie. 

Tegenstanders stellen dat rechters ongehoorzaam zijn. Voorstanders zeggen echter dat er nu juist vaker taakstraffen worden opgelegd, waardoor de kans op herhaling daalt. Aan de taakstraf worden dan vaak reclasseringstoezicht, ontwenningskuren  of schuldsanering gekoppeld. Volgens de onderzoekers stellen rechters dat een langere gevangenisstraf anders ‘meer kwaad dan goed zou doen’.

Ook zouden sommige misdaden ‘formeel’ wel onder de zaken vallen  waarvoor het taakstrafverbod geldt, maar vonden de rechters na het bestuderen van de zaak niet dat ze ‘feitelijk’ ook zo ernstig waren. Bijvoorbeeld omdat het leed van de slachtoffers niet  groot was. Dit gold sinds 2012 volgens de rechters in 900 zaken, zo blijkt uit het onderzoek. In totaal is sinds dat jaar in bijna 2.000 zaken één dag cel met taakstraf opgelegd, vóór 2002 nog maar 83 keer.

Minister Dekker denkt dat rechters binnen de wet handelen, maar wil de conclusies uit het onderzoek met ‘het veld bespreken’ en dan voor de zomer komen met een beleidsreactie. Daarbij moet hij rekening houden met politieke druk: coalitiegenoot CDA is fel tegenstander van de constructie.

Uit het onderzoek blijkt verder dat rechters in het algemeen niet per se softer zijn gaan straffen. Het aantal opgelegde taakstraffen nam toe, maar dat gold ook voor de hoeveelheid celstraffen. Het aantal opgelegde geldboetes nam daarentegen juist wel af.