Drie stewardessen met Koreaanse weeskinderen op Schiphol in februari 1972. © Hollandse Hoogte / Spaarnestad Photo

Mondje dicht! Ambtenaren knepen oogje toe bij ‘handel in baby's’

Illegale adoptieHet kabinet laat illegale adopties van kinderen onderzoeken. Het was bekend dat Nederlandse ambtenaren in de jaren 70 en 80 meewerkten aan de ‘handel in baby’s’. Toch greep de overheid nooit in.

Tonny van der Mee 08-12-18, 08:54

In de zomer van 1971 schrijft de Nederlandse consul in de Braziliaanse stad Curitiba een kort briefje. Hij beschikt over ‘volledige inlichtingen’ over adoptie, maar wil dat liever mondeling bespreken. ,,De aard van de zaak maakte het niet mogelijk hier schriftelijk al te diep op in te gaan. Er zijn goede mogelijkheden voor het door U genoemde echtpaar.’’

Wie de ‘U’ in de brief is, blijft geheim. Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft de naam gewist. Het is een van de documenten die Patrick Noordoven, zelf in 1980 illegaal uit Brazilië geadopteerd, na een lange procedure boven tafel kreeg.

Bemiddelaar

Rijksambtenaren knepen mogelijk een oogje toe bij de 'handel in baby's' in de jaren 70 en 80. © NOS

Hoewel het er niet met zoveel woorden staat, rijst het vermoeden dat de consul via een bemiddelaar een Nederlands echtpaar wil helpen illegaal een kind te adopteren. Bij een officier van justitie in Nederland gaat een alarmbel af. Hij gelast een jaar later ‘met spoed’ een onderzoek naar deze adoptie van een twee maanden oude baby.

De ‘ouders’ hebben het in Brazilië opgegeven als hun eigen kind, meegenomen naar Nederland en met een valse geboorteakte ingeschreven in het bevolkingsregister. Justitie zit met de handen in het haar. Verduisteren van staat - het opzettelijk onzeker maken van iemands afkomst - is strafbaar.

De adoptieouders zeggen ‘te goeder trouw’ gehandeld te hebben. Minister Norbert Schmelzer van Buitenlandse Zaken neemt ‘met verbazing’ kennis van het feit dat de consul medewerking heeft verleend. ,,Ik moge u dan ook verzoeken (...) er met nadruk op te wijzen dat hij onjuist heeft gehandeld’', schrijft hij aan de ambassadeur in Brazilië.

Aanrekenen

In het belang van het kind zal het tot een legale adoptie kunnen geraken
Staatssecretaris Virginie Korte-Van Hemel in 1985

Staatssecretaris Hans Grosheide van Justitie acht strafvervolging ‘niet opportuun’. De ambassadeur ziet geen aanleiding dit de consul ‘te zwaar aan te rekenen’, ,,daar hij blijkens een terzake ingesteld onderzoek geacht kan worden te goeder trouw te hebben gehandeld.’' Ook ziet hij geen aanleiding de Braziliaanse autoriteiten op de hoogte te stellen. Zo blijft het misdrijf onbestraft en de zaak wordt doodgezwegen.

Het is kenmerkend voor de wijze waarop de Nederlandse staat met illegale adoptie is omgegaan. Het adopteren van een kind uit het buitenland nam in de jaren 70 een grote vlucht. Deden in 1970 nog slechts 407 stellen een verzoek tot adoptie, in 1979 waren dat er 3388.

Pas nadat stellen van justitie een ‘beginseltoestemming’ hebben gekregen, mogen ze adopteren. Dat aantal verklaringen steeg in diezelfde periode van 277 naar 1393. De vraag was veel groter dan het aanbod. Het kostte vele duizenden guldens en de wachttijd liep op tot vijf jaar.

Alarm

Veel echtparen met een kinderwens raakten ontmoedigd. Ze namen hun zelfbenoemde recht op een kind in eigen hand en haalden via tussenpersonen illegaal een adoptiekind. Ministeries worden gewezen op een toenemend aantal illegale adoptiezaken, onder meer uit Bangladesh, Sri Lanka, Indonesië en Zuid-Amerika. De Raad voor de Kinderbescherming slaat alarm bij het ministerie.

Deskundigen schrijven dan ook al dat Nederlandse diplomaten aan die praktijken meewerken. Interpol vaardigt een opsporingsbevel uit voor de vrouw van een Nederlandse diplomaat in Peru vanwege kinderhandel. Radiopresentator Hans Zoet vertelt op televisie openhartig hoe hij en zijn vrouw illegaal een kind in Nepal adopteerden, met hulp van de honorair consul.

Geen onderzoek

Een onafhankelijke commissie gaat onderzoek doen naar misstanden bij adopties van buitenlandse kinderen door Nederlanders. © NOS

Maar de overheid verzuimt onderzoek te doen naar de omvang en de betrokkenheid van ambtenaren. Veelzeggend is de Brazil Baby Affair, waarvan Patrick Noordoven slachtoffer werd. De attaché van het Nederlandse consulaat in São Paulo, tevens jurist en adviseur adoptiezaken, regelde voor tientallen Nederlandse ouders illegaal pasgeboren adoptiebaby’s, via een kindertehuis dat door Nederlanders werd gerund. Justitie startte een strafrechtelijk onderzoek naar 42 echtparen. Twee jaar later werden alle zaken geseponeerd.

Nu laat het kabinet alsnog een onafhankelijke commissie onderzoek doen naar de rol van ambtenaren bij illegale adopties. Het lijkt alsof de Nederlandse staat de grond te heet onder de voeten wordt. Patrick strijdt al jaren met een advocaat om de staat aansprakelijk te stellen voor de illegale adoptie.

Oogluikend

Ook Sanne Cohen, illegaal geadopteerd uit Sri Lanka, spant een rechtszaak aan tegen de staat. Zij werd slachtoffer van de babyhandel die onder verantwoordelijkheid van de stichting Flash plaatsvond. Hoewel het ministerie wist dat de stichting adoptieregels aan de laars lapte, bleef het bij een waarschuwing en behield Flash de vergunning.

De Nederlandse staat zag illegale adopties gebeuren, en liet het oogluikend toe. Veelzeggend is de opmerking van staatssecretaris Virginie Korte-Van Hemel op de radio in 1985 over het Brazil Baby Affair-onderzoek. ,,Op dit moment ben ik niet van plan daar wat aan te doen. Je kunt het kind niet terug laten gaan. Ik betreur dat het zo gaat, maar in het belang van het kind zal het tot een legale adoptie kunnen geraken. Ik denk dat daar (illegale adoptie, red.) niet zoveel aan te doen is.’’