Mondkapje gekocht op het station? Het kan toch net de verkeerde zijn

Ruim drie maanden na het uitbreken van de corona-epidemie in Nederland wordt het alsnog verplicht om een mondkapje te dragen in het ov. De reden: NS en andere vervoerders gaan maandag terug naar de normale dienstregeling. De verwachting is dat het drukker wordt in de treinen, trams, metro’s en bussen, waardoor 1,5 meter afstand houden niet altijd mogelijk zal zijn.

Sommige regels zijn duidelijk. Zoals: de kapjes moeten over mond én neus. En: elke passagier ouder dan 13 jaar moet een mondkapje op. Ook duidelijk: wie geen kapje draagt, kan een boete krijgen van 95 euro.

Daarna wordt het minder duidelijk. Wat voor masker moeten we dragen? Wat niet mag, is helder: een sjaal voordoen, je kraag omhoog zetten of een zakdoek omknopen. Zelf een masker maken mag wel: bijvoorbeeld van katoen (oude lakens of een theedoek). Er zijn geen strenge eisen, er hoeft ook geen filter in het kapje te zitten.

Maar premier Rutte riep de Nederlander ook op in het ov alleen ‘niet-medische mondkapjes’ te dragen. Want ‘de medische mondmaskers moeten beschikbaar blijven voor de mensen in de zorg’, stelde hij. Ze waren de afgelopen maanden al moeilijk genoeg te krijgen.

En daar wordt het echt lastig: want wanneer wordt een mondkapje een medisch mondkapje?

Soms is dat duidelijk: neem de zogenoemde FFP-maskers (robuuste maskers, vaak met een ventiel erin), die zijn duidelijk te onderscheiden van andere maskers. Daar is ook geen discussie over, ze zijn bedoeld voor verplegend personeel en niet voor mensen in de tram.

Een categorie lager, bij de zogenoemde ‘chirurgische mondmaskers’, wordt het ingewikkeld en gaan mensen elkaar tegenspreken. Het zijn op het oog simpele, vaak blauwe stukjes stof, die je met touwtjes achter je oren vastmaakt. Ze beschermen niet de drager zelf, maar zorgen ervoor dat die drager minder snel het virus verspreidt. Ze zijn er in drie types: I, II en IIR.

Het RIVM ziet alleen het type IIR als medisch mondkapje, want dat laat minder deeltjes door dan type I. Maar het ministerie van Volksgezondheid (VWS) stelt dat ook type I onder de medische maskers valt. ,,En die zijn niet bedoeld voor in het openbaar vervoer’’, meldt een woordvoerder.

Maar ze zijn, verwarrend genoeg, wél op winkels in stations te koop. Deze krant kocht gisteren in een drogisterij op een station een pakje mondkapjes waar ‘type 1’ op staat. Ze liggen er direct achter de toonbank, komen van een bedrijf dat in medische goederen doet en er staat een CE-keurmerk op. ,,Het zijn niet-medische mondkapjes”, zegt de verkoopster. ,,Speciaal voor in het ov.”

Terug naar de reactie van het ministerie: ,,Je kunt niet-medische mondkapjes als volgt herkennen: ze hebben geen CE-markering. De mondkapjes mogen ook niet verwijzen naar een norm voor medische hulpmiddelen.”

Op hetzelfde station verkoopt een kiosk op een perron maskers die er exact hetzelfde uitzien als die van de drogist, maar op dit doosje staat geen typering én geen CE-keurmerk. Daarbij is dus niet duidelijk wat je koopt, maar ze zijn, volgens de regels, wél geschikt voor het ov. Het is geen medisch merk, het bedrijf biedt doorgaans datakabels en telefoonhouders voor in de auto aan.

Lees verder onder de foto’s.

Weer een ander bedrijf, dat ook mondmaskers aanbiedt voor het openbaar vervoer, heeft inmiddels de term ‘medisch’ van de verpakking verwijderd, ‘om geen verwarring te zaaien’. Het bedrijf verkoopt de type I-maskers, die dus volgens het ministerie wél medisch zijn. Het verschil tussen een type I- en een IIR-masker is sowieso niet met het blote oog te zien. Ook niet voor controleurs in de trein.

De NS stelt dat de overheid gaat over het onderscheid tussen medische en niet-medische mondkapjes. ,,De collega’s op de trein krijgen vanuit NS gecertificeerde mondkapjes, type I. Onze veiligheids- en servicemedewerkers krijgen IIR-mondkapjes, omdat zij ook toezien op de veiligheid en aanhoudingen kunnen doen”, stelt een woordvoerder. Premier Rutte gaf eerder in een Kamerdebat aan dat ‘reizigers die een medisch masker dragen in het openbaar vervoer daar geen boete voor krijgen’.

Bekijk al onze video’s over het coronavirus in deze playlist: