De vader van het opgesloten gezin is de 67-jarige Gerrit-Jan. ,,Dertig jaar geleden heeft de Verenigingskerk (zoals de religieuze beweging internationaal heet, red.) zich afgekeerd van Gerrit-Jan”, vertelt de neef. ,,In die tijd verbrak hij ook het contact met de familie.” De Verenigingskerk bevestigt dat Gerrit-Jan lid was, maar weet niet of hij eruit is gezet.

Het is wat vaag waarom het contact tussen Gerrit-Jan en zowel de familie als de sekte is verbroken. ,,Hij kreeg op een gegeven moment bepaalde ideeën in zijn hoofd zitten’’, aldus de neef. ,,Gekke ideeën, maar niemand in de familie wil het daarover hebben. Daarover ging hij praten en discussiëren, maar de familie zei meteen: nee, daar willen we niks mee te maken hebben. Op een gegeven moment heeft onze kerk gezegd: met jou kunnen we niet meer verder.” 

De Moonsekte is een wereldwijde religieuze gemeenschap. De volgelingen worden Moonies genoemd. Leider was de Zuid-Koreaanse dominee Sun Myung Moon. Hij riep zich in de jaren vijftig uit tot messias. In 1965 is de beweging naar Nederland gebracht. Leden van de Verenigingskerk zijn heel erg naar binnen gericht, op de eigen familie. Sekteleider Moon, die zeer vermogend was, overleed in 2012.

Of Gerrit-Jan los van de kerk nog steeds het geloof aanhangt, weet de neef niet. Zelf heeft de neef al tientallen jaren geen contact meer met hem, net als de rest van de familie. ,,De familie zegt: neem geen contact op met Gerrit-Jan, want daar kun je niks mee beginnen. Wat hij zelf aanhoudt, weet ik niet. We spreken hem niet meer. Eens in de tien jaar stuurt hij een brief. Niet om te vragen hoe het gaat, maar om te vragen of we meedoen in zijn community. Ik weet niet wat het precies is, maar wij willen daar niks mee te maken hebben.’’

Woordvoerder Willem Koetsier van de Verenigingskerk in Amsterdam bevestigt dat Gerrit-Jan in de jaren tachtig lid is geweest. Hij heeft hem zelf niet gekend en kan niet bevestigen dat Gerrit-Jan uit de beweging is gezet. 

Volgens Koetsier is hij op een gegeven moment naar de zusterorganisatie in Duitsland gegaan. Daar was hij ook erg actief en is hij getrouwd met zijn echtgenote. ,,Ik heb van oudere leden gehoord dat hij een erg ritueel persoon was en zelf een groep heeft opgericht met zijn gezin. Maar onze visie is niet dat je op een boerderij gaat wonen en je verbergt voor de buitenwereld.’’

Koetsier herkent zich niet in de rituelen die Gerrit-Jan met zijn gezin zou hebben gedaan, zoals rondjes lopen in de tuin. ,,Dat doen wij in elk geval niet. Wij gaan er juist op uit omdat we wereldvrede willen.’’

De Oostenrijkse afdeling van de Verenigingskerk bevestigt het verhaal over Gerrit-Jan. ,,Hij was een idioot die volledig doordraaide. Om die reden keerde onze beweging zich van hem af, zo vernam ik van mijn bronnen in Nederland’’, zegt Peter Zoehrer tegen deze site. Hij leidde van 2000 tot 2018 de Oostenrijkse afdeling van de Verenigingskerk en noemt de affaire in Ruinerwold ‘een wild verhaal’.

,,Het heeft niets maar dan ook niets met onze beweging te maken. Om het halfuur rondjes lopen? Laat me niet lachen. Geen idee wie dat verzonnen heeft, maar wij in ieder geval niet. Ik heb gehoord dat Gerrit-Jan zijn eigen sekte is begonnen nadat wij de band met hem hadden verbroken’’, vervolgt de voormalige afdelingsleider van de religieuze beweging.

Hij heeft geen idee hoe Gerrit-Jan en de Oostenrijkse Josef B. elkaar ontmoet hebben. Josef B. is de man die de boerderij huurde waar het gezin in verbleef en die wordt verdacht van vrijheidsberoving. ,,Die Josef was in ieder geval niet aangesloten bij onze beweging. Niemand kent hem en hij komt niet voor in onze bestanden. Ik heb me laten vertellen dat Gerrit-Jan na zijn vertrek uit onze beweging door Europa is getrokken. Wellicht zijn ze elkaar zo tegengekomen.’’

De broer van Josef B. verklaarde gisteren tegenover onze site dat zijn jongere broer zich aansloot bij een sekte waarmee hij tijdens zijn dienstplicht in aanraking was gekomen. Het ging volgens broer Franz om ‘een onbekende, vage club’.

Het verhaal dat Gerrit-Jan, zijn zes kinderen en Josef in Ruinerwold in afzondering leefden in afwachting van ‘het einde der tijden’ past ook ‘totaal niet’ in het plaatje van de Verenigingskerk. Zoehrer: ,,Wij hanteren geen ideologie die uitgaat van de ondergang van de wereld. Integendeel. Wij willen een wereldfamilie creëren onder toezicht van God en houden ons daarom veel bezig met internationale bruiloften van onze aanhangers.’’

De beweging is in Oostenrijk, waar ze zo'n 700 leden zou tellen, sinds 2015 officieel erkend als ‘religieuze kerkgemeenschap’. De voormalige leider noemt het drama in Ruinerwold schadelijk voor zowel de zes kinderen van Gerrit-Jan als voor de Verenigingskerk. ,,Het krijgen van de erkenning door het ministerie van Cultuur heeft jaren geduurd, mede door de hetze tegen ons in de media. Dit soort incidenten en verdachtmakerij kunnen we missen als kiespijn’’, aldus Peter Zoehrer.

Psychologe Ulrike Schiesser, verbonden aan het Oostenrijkse kenniscentrum voor sekten dat onder toezicht staat van de federale kanselarij, ziet tot nu toe ook geen links tussen het drama en de Verenigingskerk. ,,De manier waarop het gezin in totale afzondering samenleefde met Josef B. past totaal niet in het plaatje van de religieuze beweging. Die sluit geen mensen op’’, zegt ze desgevraagd.

Ze denkt eerder aan een cult, een subcultuur. ,,Het lijkt erop dat het gaat om een zogenoemde High Control Group waar de controle van de leider zo groot is dat zijn volgers hem niet vrijwillig verlaten ondanks dat ze de ruimte krijgen.’’

Scenario’s over het einde der tijden zie je in veel religieuze bewegingen of sekten, zegt de deskundige. De aanhangers verlaten de gemeenschap echter niet als de voorspelling niet uitkomt. Mensen zoals Josef B. en de tot de Moon-sekte toegetreden Gerrit-Jan worden volgens haar meestal gedreven door een ideologie.

De vader van de neef en broer van Gerrit-Jan is inmiddels manager van een hotel in Bergen aan Zee dat eigendom is van de sekte. ,,Het is de inkomstenbron van de kerk. Gerrit-Jan en zijn broer, mijn vader, hebben zich in de beginfase van de verenigingskerk aangesloten”, zegt de neef. ,,Als enigen van de familie. De verenigingskerk is een beetje anders. Het is een geloof.’’

Het gezin van Gerrit-Jan kreeg een gereformeerde opvoeding in het Overijsselse Herxen. De vader van Gerrit-Jan en zijn vier broers, Johan, schreef talloze romans over de regio waar zij woonden. 

De 58-jarige huurder van de boerderij in het Drentse Ruinerwold waar maandag in een kleine ruimte een gezin werd aangetroffen, blijft de komende twee weken vastzitten. Het Openbaar Ministerie verdenkt de man van betrokkenheid bij wederrechtelijke vrijheidsberoving. De verdachte zit in beperkingen, hij mag dus alleen contact hebben met zijn advocaat.

Volg al het nieuws over deze zaak in onze app: