Nabestaande Hans de Borst: ‘Elsemiek is vermoord in een oorlog waarvan ze niet eens wist’

Al anderhalf jaar komt Hans de Borst geregeld naar de rechtbank op Schiphol. Normaal alleen, maar vandaag is zijn dochter (en enig kind) Elsemiek mee. De bode van de rechtbank houdt een ingelijste foto van Elsemiek achter hem omhoog, terwijl De Borst voor de rechters van het MH17-proces zijn slachtofferverklaring voorleest. ,,Voor het eerst heb ik het gevoel dat ik mijn dochter meeneem. Dat is ook zo. Ze is altijd bij mij.’'

Elsemiek is er, maar ze is er ook niet. ,,Ze is vermoord in een oorlog waarvan ze niet eens wist.’’

Op het videoscherm in de rechtszaal vliegen de foto’s van de bescheiden, introverte, slimme en vrolijke Elsemiek voorbij. Ze zou het gymnasium afronden en daarna aan de TU Delft gaan studeren. ,,Het laatste jaar veranderde ze in een jonge vrouw die wist wat ze wilde. Dat was mooi om te zien.’'

Maar eerst zou ze op vakantie naar Maleisië gaan. Met haar moeder Esther de Ridder - ex-vrouw van De Borst - stiefvader Sergio Ottochian en halfbroer Julian. De Borst: ,,In mei 2014 overleed mijn vader na een ziekte. Twee maanden later mijn kind. Het is wel fijn dat pa dat niet meer heeft meegemaakt.’'

Zijn dochter zal altijd 17 blijven, zegt De Borst. Met haar vriendinnen heeft hij nog geregeld contact. Hún leven gaat al zeven jaar door. ,,Dat is moeilijk, maar geeft ook energie’', zegt hij tegen de rechters.

Een van hen kreeg onlangs een baby. ,,Ik ben oprecht blij voor haar, maar het geeft ook een knagend gevoel. Wat zou Elsemiek doen op haar 24ste? Zou ze een vriend of vriendin hebben en zou ze dat dan met haar vader bespreken? Dat spookt door mijn hoofd.’’

Hij probeert het leven weer op te pakken. ,,Ik wil graag dat de tijd de scherpe kantjes ervan af haalt. Soms lukt dat, soms niet. Dit had nooit mogen gebeuren met mijn meisje. Ik ben een deel van mezelf en mijn toekomst kwijt. De pijn lijkt groter te worden, omdat ik haar zo lang niet gezien of gehoord heb.’'

De Borst spreekt voor de rechtbank de vermeende daders aan en hekelt de opstelling van Rusland. ,,Voor mijn gevoel zitten we nog steeds in fase één van de rouw, na alle verdriet, woede en ongeloof die blijven en de desinformatie in alle jaren daarna’', zegt hij.

,,De mensen die dit deden, hebben geen idee wat ze aangericht hebben. Het interesseert ze ook niet. Elsemiek zou deze mensen niet haten. Ik probeer haar daarin te volgen. Het doet wel pijn dat de leiders de zaak frustreren met nepinformatie. Dat is een misdaad op zich.’'

De Borst is een van de acht sprekers vandaag. Hun verhalen zijn identiek en elk ook weer uniek. De Australische broers Matthew, Adam en David vertellen via een videoboodschap over de ‘moord’ op hun ouders Howard en Susan Horder.

Hun foto hangt achter Matthew aan de muur. Naast hem staat een zonnebloem, die zo symbool is komen te staan voor de ramp met MH17. ,,Elke dag is mentaal een worsteling. Hun stemmen moeten hier gehoord worden, ook al zijn ze dood.’’

De broers vertellen hoe werk en privé lijden onder depressies en een posttraumatische stressstoornis (ptss). Adam zou drie maanden na de ramp trouwen. Hij liet de bruiloft doorgaan om de familie nog bij iets positiefs samen te laten komen.

David laat de trouwringen van zijn ouders zien die de Buk-raket en val van grote hoogte wél overleefden. Hij wordt ‘misselijk’ van alle leugens uit Rusland. Gerechtigheid is de enige manier om iets af te sluiten zonder dat de woede blijft ‘dooretteren’, zegt hij. ,,Het is tijd dat we verder kunnen met ons leven. Mijn ouders verdienen de waarheid.’’

De moeder van April van Doorn uit het Gelderse Doesburg vertelt vol trots over haar dochter, die samen met haar man Barry Kooijmans en hun dochters Mira en Isa aan boord zat. ,,April was een jurist die de wereld beter probeerde te maken zonder pretentieus te zijn. Ik raakte er steeds meer van overtuigd veel van haar te kunnen leren.’’

Ze zegt hoe zwaar het is iedere dag geconfronteerd te worden met het gemis van hun kleinkinderen, die oma de geuzennaam 'Jaja’ gaven. ,,Het verdriet en gemis veranderen je ziel en kijk op de samenleving. Over de rest van mijn leven hangt een sluier. In het proces komt één conclusie naar voren: de achteloosheid waarmee deze daders 298 mensen hebben vermoord.’'

De dochter van Geert Timmers en Hanny de Haan vertelt hoe ze nauwelijks heeft kunnen rouwen door alle media-aandacht. ,,Binnen anderhalf uur waren de namen van papa en mama bekend in de media. Ze waren niet langer mijn ouders, ze waren nieuws. Ik deel mijn ouders met heel veel mensen. Iets wat van mij en mijn familie was, is afgenomen en publiek bezit geworden.’'

De vader van Emile van Muijlwijk, die samen met zijn vrouw Vicky en dochter Adinda om het leven kwam, spreekt van een ‘niet te vergoeden verlies’. Het gezin woonde in Singapore, maar was drie weken in Nederland voor familiebezoek. Hij vertelt hoe ze afscheid namen, de straat uit reden en bleven zwaaien tot ze elkaar niet meer konden zien.

Cécile Brouwer, die haar zus Thérèse, zwager Charles Smallenburg en hun kinderen Werther en Carlijn, verloor, vertelt hoe confronterend het was om vorig jaar 50 te worden, de leeftijd die haar zus had toen ze overleed. Over verscheurde families, verbroken contacten en relaties die onder druk staan. ,,Het is een emotioneel slagveld dat nog steeds voortduurt. Mijn gezin lijdt onder MH17. Ik ben enerzijds gevoeliger geworden, anderzijds harder.’’

Al twee dagen horen de rechters de heftige verhalen aan. Nog acht dagen en tientallen slachtofferverklaringen volgen. Rechtbankvoorzitter Hendrik Steenhuis noemt de verhalen ‘indrukwekkend’. Hij moet soms slikken tijdens het betoog van De Borst. ,,U heeft prachtig woorden gesproken over uw prachtige dochter‘’, zegt hij.

De Borst is dankbaar voor alle steun van andere nabestaanden in de ‘MH17-familie’. ,,We hebben het voordeel dat we zoveel gelijkgestemden hebben die in dezelfde ellende zitten. Dat schept een band voor het leven.’’ En hij is dankbaar voor het werk van advocaten, aanklagers en rechters die aan waarheidsvinding doen. ,,Dat geeft mij een beetje hoop dat de wereld niet helemaal verrot is. Of zoals mijn moeder van 87 zegt: ‘Het is fijn dat er nog wat beschaving is.’’

Kijk hier onze video's over de ramp met de MH17: