Nergens in Europa zo veel kinderen met astma door uitlaatgassen

Dat blijkt uit onderzoek gepubliceerd in het gerenommeerde medische tijdschrift The Lancet . De uitstoot van stikstofdioxide (NO2) is volgens de wetenschappers de grote boosdoener voor kinderen met de longziekte. Dat gas komt met name in de lucht via de uitlaten van dieselauto’s en vrachtwagens.

In Nederland is astma de meest voorkomende chronische ziekte onder kinderen. Volgens het Longfonds hebben ongeveer 100.000 kinderen tot en met de leeftijd van veertien jaar astma. ,,Kinderen worden dag in, dag uit blootgesteld aan luchtvervuiling. De overheid moet meer doen om ze hiertegen te beschermen’’, stelt directeur Michael Rutgers van het Longfonds, dat vandaag samen met long- en kinderartsen, zorgverleners en wetenschappers de noodklok luidt.

Longarts Hans in 't Veld ziet de gevolgen van luchtvervuiling dagelijks op zijn spreekuur. ,,Stikstofdioxide is echt een sluipmoordenaar. Je ziet het niet, je merkt het niet, maar het veroorzaakt wel ontstekingen in de luchtwegen. Astma ontstaat vaak in de kinderleeftijd. Ik spreek kinderen die het benauwd krijgen bij sporten, kinderen die op mooie zomerdagen niet buiten kunnen spelen en kinderen die zulke prikkelbare luchtwegen hebben dat ze niet weten hoe ze de jaarwisseling moeten doorkomen. Schone lucht kan zo veel leed voorkomen.’’

Staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) werkt aan een Schone Lucht Akkoord, met als doel om ‘vijftig procent gezondheidswinst te realiseren in 2030 ten op zicht van 2016’.  

Hoewel de luchtvervuiling sinds 1990 ongeveer is gehalveerd, overlijden jaarlijks nog altijd 11.000 mensen in Nederland aan de gevolgen. Gemiddeld leven Nederlanders negen maanden korter door luchtverontreiniging, maar de verschillen zijn groot. Het aantal slachtoffers is het grootst in de grote steden, de Randstad, langs drukke wegen en in de omgeving van veehouderijen. Daar kan het levensduurverlies oplopen tot achttien maanden, terwijl het in de schoonste gebieden van Nederland 'slechts’ vier maanden bedraagt.

Zo'n 1,2 miljoen Nederlanders kampen bovendien met een longziekte. ,,Luchtverontreiniging tast ook de kwaliteit van leven aan en heeft impact op de natuur’’, stelde minister Van Veldhoven begin deze zomer in een brief aan de Tweede Kamer. Ze wijst erop dat luchtverontreiniging, na roken, de grootste veroorzaker is van ziektekosten in Nederland. 

De daling van de concentratie stikstofdioxide in de lucht is de laatste jaren gestagneerd. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) neemt het aandeel stikstofdioxide in uitlaatgassen juist toe door maatregelen die de hoeveelheid fijnstof moeten verlagen. Daarnaast is het drukker geworden op de Nederlandse wegen. 

Het Longfonds, de longartsen en wetenschappers pleiten ervoor om scholen, kinderdagverblijven en sportvelden niet langs snelwegen te plaatsen en de grote vervuilers sneller aan te pakken. Daarnaast wijzen ze erop dat de beoogde  gezondheidswinst met maatregelen als het verlagen van de maximumsnelheid op snelwegen en invoering van een kilometerheffing veel sneller kan worden gerealiseerd dan in 2030. ,,Onze lucht kan en moet simpelweg schoner’', zegt directeur Michael Rutgers van het Longfonds. ,,De rijksoverheid moet daarin de regie nemen.’’ 

De Tweede Kamer debatteert donderdag over het Schone Lucht Akkoord. Kamerleden krijgen vandaag een petitie overhandigd met de roep om ambitieuzere maatregelen, die is ondertekend door onder andere het Longfonds, de Hartstichting en beroepsverenigingen van longartsen, cardiologen, kinderartsen, huisartsen en longverpleegkundigen. 

Zij wijzen erop dat ook de industrie, veehouderij en bijvoorbeeld houtkachels grote veroorzakers zijn van luchtvervuiling. De overheid kan dat probleem niet alleen oplossen, benadrukt longarts In ‘t Veld. ,,Als consumenten, met onze auto's en houtkachels, zijn wij allemaal luchtvervuilers. Het goede nieuws is dat we daarmee ook deel zijn van de oplossing.’’

Lees ook: In de lente heeft Lars het extra benauwd: ‘Ik zou willen dat alle lucht schoon werd’ (Premium).

In een eerdere versie van dit bericht stond dat bij de helft van de astmagevallen onder kinderen in de grote steden het ontstaan van de ziekte te relateren is aan stikstofdioxide. Het Longfonds en het RIVM onderzoeken op dit moment echter nog of dit cijfer klopt; de informatie uit het artikel in The Lancet bleek voor meerdere interpretaties vatbaar.