Het verlies ligt aanzienlijk hoger dan NS eerder voorspelde. Afgelopen augustus ging de vervoerder nog uit van ruim een miljard euro, in het najaar liep dat op naar 1,5 miljard. Oorzaak van de rode cijfers is uiteraard de ruime halvering van het aantal reizigers door de lockdowns en alle beperkende maatregelen. Vervoerde NS in 2019 nog een recordaantal van 1,3 miljoen reizigers per dag, vorig jaar waren dat er slechts 580.000. De opbrengsten uit kaartjes en abonnementen daalden met 42 procent. De omzet uit de stationswinkels en horeca kelderde met een derde.

Minstens zo erg is de reizigersverwachting voor de komende jaren. NS verwacht op zijn vroegst in 2025 terug te zijn op het niveau van 2019. De opbrengsten zijn daardoor te laag om alle uitgaven te betalen en geplande investeringen terug te verdienen. Tot die tijd blijft het hoofdrailnet daarom zwaar verlieslatend. Gevolg is dat NS volgens de boekhoudkundige regels de waarde van activiteiten moet terugschroeven en een voorziening moet nemen voor verlieslatende contracten. De Nederlandse hoofdrailnetconcessie wordt met ruim 1,6 miljard euro afgewaardeerd. In totaal boekt NS zelfs 2,3 miljard euro af.

Het zijn met name deze ingrepen die voor het leeuwendeel van het verlies zorgen. In de dagelijkse bedrijfsvoering heeft de vervoerder door 2,3 miljard euro aan steun vanuit de Nederlandse en de Britse overheid (NS is ook in Groot-Brittannië actief, red) de schade nog binnen de perken weten te houden. Het gewone operationele verlies over 2020 is slechts 111 miljoen euro.

Door de rode cijfers is het eigen vermogen van NS flink gekelderd. Er is nu nog 1,1 miljard euro aan geldmiddelen in kas. Dat is voldoende om het tot eind 2021 uit te zingen. Zo ontvangt NS tot september de beschikbaarheidsvergoeding van het kabinet om gedurende de verdere coronacrisis een zo normaal mogelijke dienstregeling te rijden.

In totaal krijgen de gezamenlijke vervoerders 1,1 miljard euro, waarvan NS een flink deel opstrijkt. Daarna ontbreken financiële afspraken en heeft NS een acuut probleem. De OV-sector riep het kabinet al eerder op om vervoerders ruimhartig door de coronapandemie heen te helpen. NS-topvrouw Marjan Rintel herhaalt die oproep. ,,We zijn dankbaar voor de beschikbaarheidsvergoeding die tot september 2021 van kracht is. Voor het in stand houden van de dienstregeling van dit jaar en de nieuwe dienstregeling in 2022 en daarna hebben we – gezien de lagere reizigersaantallen - echter nieuwe financiële afspraken nodig.” 

_{Tekst gaat verder na de foto.}

Ook met verdere overheidssteun zal NS echter fors moeten snijden. De directie kondigde vorig jaar al een besparingsprogramma aan van 1,4 miljard euro tot en met 2024. Zo verdwijnen er volgens de plannen 2300 banen en wordt het investeringsniveau met bijna een derde verlaagd. Er is verder een nieuwe cao afgesproken voor de 18.000 personeelsleden met een werkgarantie tot 2025: bedoeling is om enkel arbeidsplaatsen te schrappen van mensen die weggaan. Zij worden niet meer vervangen.

Rintel beklemtoont dat NS ook ruimte moet houden om fors te investeren. ,,Door de enorme woningbouwopgave zal de vraag naar openbaar vervoer op lange termijn uiteindelijk weer sterk toenemen. De verwachting is dat de meeste reizigers weer terugkeren als de coronamaatregelen afgebouwd worden.” In pre-corona prognoses zal het aantal treinpassagiers tot wel 45 procent groeien. De topvrouw maakte een ,,groot compliment aan de collega’s die NS in moeilijke omstandigheden draaiende houden”

Er kleven ondertussen ook voordelen aan de crisis: de percentages voor reizigerspunctualiteit en zitplaatskans, normen die de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat gebruikt om de bedrijfsprestaties te beoordelen, zijn uitstekend uitgevallen. Zo lag de kans op een zitplek in de spits vorig jaar met 97,3 procent een stuk hoger dan in 2019. Logisch, omdat zo weinig mensen met de trein reisden. De klanttevredenheid over 2020 blijft onbekend, volgens NS waren er vorig jaar te weinig reizigers voor een evenwichtig oordeel. Wel peilden NS en ProRail de tevredenheid van reizigers over hun station. Het aantal reizigers dat hun station het cijfer 7 of hoger gaf steeg naar 79 procent, twee procent hoger dan in 2019.

Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: