OM eist levenslang tegen verdachten MH17 voor moord op 298 inzittenden

Op de derde dag van requisitoir formuleerde het Openbaar Ministerie vanochtend in de rechtbank van Schiphol de strafeisen tegen Igor Girkin, Sergej Doebinski, Oleg Poelatov en Leonid Chartsjenko.

Volgens het OM is de MH17-zaak ‘uniek’ en behoort het misdrijf tot de ‘ernstigste’ die het Wetboek van Strafrecht kent. ,,De aard van het geweld was allesvernietigend‘’, stelt officier van justitie Thijs Berger. ,,Dat vond niet plaats in een opwelling, maar was door verdachten gepland en georganiseerd. Gezien de aard van het misdrijf en de ernst van de gevolgen is het evident dat een langdurige gevangenisstraf moet worden opgelegd.‘’

Een levenslange celstraf wordt slechts in uitzonderlijke gevallen opgelegd. Gezien de ‘planmatigheid, bijzondere gewelddadigheid en gruwelijkheid’ van de daad, de gebrekkige erkenning van verdachten, het aantal slachtoffers, de verstrekkende gevolgen voor nabestaanden en de geschokte (inter)nationale rechtsorde, vindt het OM de maximumstraf gerechtvaardigd.

,,Van de op te leggen straf moet een afschrikwekkende werking uitgaan‘’, aldus officier van justitie Manon Ridderbeks. ,,Een niet mis te verstaan internationaal signaal dat de luchtvaart de hoogste bescherming verdient en dat grof geweld daartegen streng wordt bestraft.‘’

Hoewel de vier verdachten niet behoorden tot de bemanning van de Buk-Telar raketinstallatie, waarvan volgens het OM ‘onmiskenbaar’ vaststaat dat daarmee vlucht MH17 uit de lucht is geschoten, vormden zij wel de commandostructuur in het rebellengebied. Ze speelden een ‘sturende militaire rol’ en waren gezamenlijk verantwoordelijk voor het binnenhalen, vervoeren en de inzet van de Buk-raket op 17 juli 2014.

Girkin was defensieminister en militair commandant van de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk (DNR) in Oost-Oekraïne. Doebinski was zijn rechterhand. De twee stuurden vanuit hun hoofdkwartier in Donetsk de strijdkrachten aan, die probeerden een doorgang naar de Russische grens te forceren.

Poelatov en Chartsjenko waren de uitvoerende commandanten in het veld. Poelatov coördineerde alle troepenbewegingen en was bevelhebber van een luchtafweereenheid. Chartsjenko was garnizoenscommandant. Hij was die dag verantwoordelijk voor de begeleiding van het vervoer en de bewaking van de Buk-raket. Hoewel ze ondergeschikten waren ziet het OM geen reden voor hen een langere straf te eisen 

De vier vormden volgens het OM een ‘hecht samenwerkende dadergroep’ die gericht was op het neerschieten van Oekraïense luchtvaartuigen. Ruim een maand voor de ramp vroeg Girkin aan de leider van de Krim, het schiereiland dat door Rusland geannexeerd is, om ‘deugdelijk luchtafweergeschut’ met ‘getrainde bemanning’. De separatisten leden namelijk zware verliezen door Oekraïense luchtaanvallen.

Hoewel de verdachten iedere betrokkenheid bij het neerschieten van vlucht MH17 ontkennen, hebben ze in interviews, verhoren en internetberichten wel bevestigd betrokken te zijn geweest bij het transport ván en gesprekken óver de Buk-raket. Ze beschouwden de Buk-Telar als ‘hún ‘wapen en de afgeschoten raket als ‘hún wapenfeit’ Hoewel ze ‘zonder meer’ onder invloed stonden van de Russische Federatie hebben ze zelf gevraagd om een zwaarder wapen, aldus justitie.

Op en kort voor 17 juli belden Doebinski, Poelatov en Chartsjenko met elkaar over het vervoer van de Buk-raket, die volgens het OM afkomstig was van de 53ste luchtafweerbrigade in de Russische stad Koersk. De Buk zou ‘alle problemen oplossen’ en was hun ‘enige hoop’, zei Doebinski de dag voor de ramp in een afgeluisterd telefoongesprek.

_{Tekst gaat verder onder de afbeeldingen}

De vier toonden zich dan ook blij toen ze een toestel uit de lucht hadden geschoten vanuit een landbouwveld bij Pervomajski, ten zuiden van de stad Snizjne. Maar ze leefden aanvankelijk in de veronderstelling dat het een Oekraïens gevechtsvliegtuig was.

Toen duidelijk werd dat het een burgervliegtuig van Malaysia Airlines was, sloeg de stemming bij de vier om in paniek en werd de Buk nog diezelfde nacht in alle haast onder begeleiding van Chartsjenko teruggereden naar Rusland.

Het OM stelt dat het niet belangrijk is of wel of niet sprake was van opzet. ,,Het gaat om het enorme gevaar dat het doen verongelukken van een vliegtuig veroorzaakt‘’, aldus officier van justitie Berger. ,,Oorlog is geen vrijbrief van geweld van iedereen tegen iedereen. Juridisch gezien waren de verdachten gewone burgers die geen enkele vorm van geweld mochten plegen, tegen geen enkel doelwit.’’

Dat sprake was van een oorlogssituatie is volgens het OM geen reden voor strafvermindering. ,,Waar het om gaat is dat verdachten überhaupt geen geweld mochten gebruiken.’’

De verdachten hadden er rekening mee kunnen houden dat ze ook een burgervliegtuig konden treffen, stelt justitie. Berger: ,,Er is geen enkele aanwijzing dat ze hierbij hebben stilgestaan en dat ze maatregelen hebben genomen om burgerslachtoffers te voorkomen. Het geweld was niet alleen ongeoorloofd , allesvernietigend en planmatig, maar verdachten toonden zich ook onverschillig voor het gevaar voor de burgerluchtvaart.’’

Voor nabestaanden zijn de gevolgen van de vliegramp ‘buitengewoon groot’. ,,Het is onmogelijk om in woorden uit te drukken hoe groot de gevolgen tot op de dag van vandaag zijn.’’

Dat de verdachten niet degenen waren die op de knop van de raketinstallatie hebben gedrukt, is volgens het OM ‘juridisch niet relevant’. ,,Wie een misdrijf organiseert, faciliteert, daar actief aan bijdraagt en na afloop opgetogen bespreekt is strafrechtelijk verantwoordelijk voor dat misdrijf”, stelde het Openbaar Ministerie gisteren.

,,Deze vier verdachten hebben de Buk-Telar als hun eigen instrument gebruikt om een vliegtuig neer te schieten. Ze werkten intensief samen, er was een duidelijke onderlinge taakverdeling en alle verdachten hadden een actieve en essentiële rol in de voorbereiding en afhandeling van het delict. Daarom zijn ze gezamenlijk verantwoordelijk.’’

Geen van de verdachten is voor de rechtbank verschenen. Hun ontkenning en uitlatingen in media ziet het OM als ‘minachting van de nabestaanden en het proces'. Die ‘onverschilligheid’ rekent het OM hen zwaar aan en brengt het gevaar dat de verdachten zich in de toekomst opnieuw ‘met geweld in schimmige conflicten zullen mengen’.

,,Niet alleen nemen zij geen verantwoordelijkheid voor hun daad, zij zijn de ware toedracht van het neerschieten van MH17 actief blijven verhullen, hebben hierover onjuiste informatie naar voren gebracht en het onderzoek naar die toedracht in diskrediet gebracht‘’, concludeert officier Ridderbeks. ,,Hiermee houden verdachten de onzekerheid van de nabestaanden in stand en brengen zij extra leed toe.‘’

Alleen Poelatov laat zich door twee Nederlandse advocaten bijstaan, maar volgens justitie stelt hij zich weinig coöperatief op. Vanaf 7 maart volgend jaar zal zijn verdediging reageren op de strafeis. De rechtbank doet op zijn vroegst pas in het najaar van 2022 uitspraak.

Bekijk hieronder onze video’s over MH17: