"Enkele uren na het overlijden van Wensley Udenhout heeft de hondengeleider in zijn directe omgeving gezegd dat hij het slachtoffer heeft vermoord", zegt de anonieme ex-collega. ,,Hij gebruikte daarbij de woorden 'ik heb hem gechoket (verstikt) tot hij slap werd'. Hij wist heel goed wat zijn optreden veroorzaakt heeft."

Het is de zoveelste keer dat de beruchte nekklem de gemoederen bezighoudt. Afgelopen maand kwam de techniek ook in opspraak, na het overlijden van Mitch Henriquez in Den Haag. Hij stierf kort na zijn arrestatie, waarbij de nekklem gebruikt is.

'Techniek van de straat'
Volgens Jaap Timmer, deskundige politiegeweld aan de Vrije Universiteit, zit de nekklem niet in het officiële lesprogramma van de politieacademie. ,,Het wordt zelfs afgeraden. Toch blijken agenten deze techniek wel toe te passen.''

Agenten leren in de opleiding verschillende technieken, waarbij ze handen en voeten gebruiken om een verdachte te overmeesteren. Timmer: ,,Er zijn agenten die vertellen daar de nekklem van docenten te hebben geleerd. De techniek komt van de straat en wordt in de vechtsport gebruikt.''

'Raden af'
Een woordvoerder van de politie bevestigt dat de nekklem niet als techniek wordt aangeleerd. Wel wordt de nekklem in de lessen besproken om leerlingen te wijzen op de risico's. ,,We raden de techniek af. Maar als een agent in ernstige nood verkeert, dan kan het zijn dat hij vanuit een reflex naar de nekklem grijpt. Het is dan een noodmiddel.''

De aanhoudingsvaardigheden van agenten worden jaarlijks getraind en getoetst. Timmer constateert uit eigen onderzoek dat sommige politie-eenheden wel de nekklem toepasten en anderen helemaal niet. Agenten gebruiken naar eigen inzicht fysiek geweld bij een arrestatie.

Dodelijk
De toepassing is niet vastgelegd in de ambtsinstructie zoals bijvoorbeeld het geval is bij pepperspray en het vuurwapen. Wel moeten agenten altijd kunnen uitleggen waarom ze geweld gebruikt hebben. Ze mogen ook niet meer geweld gebruiken dan nodig is. Het gebruik van geweld moet gemeld worden bij een meerdere, die het registreert en toetst.

Volgens Timmer kan iemand overlijden door zuurstofgebrek als agenten de technieken onvoorzichtig toepassen. Het doodgaan van arrestanten door geweld is volgens hem niet te herleiden tot een bepaalde techniek. ,,Vaak spelen al bestaande gezondheidsproblemen, zoals hartklachten, mee. Op een verdachte die kortademig is gaan zitten, brengt risico's met zich mee.''

Jaarlijks verricht de politie 200.000 aanhoudingen. In 7 procent van de gevallen (14.000) gebruikt de politie geweld, aldus Timmer.