Dat blijkt uit de Global Corruption Barometer van Transparency International, het grootste Europese onderzoek naar corruptie. Er werden 40.000 mensen ondervraagd uit de 27 EU-landen naar hun ervaringen en gevoelens over omkoping in de afgelopen twaalf maanden. 

Ruim een derde van de Nederlandse respondenten (36 procent) denkt dat de corruptie is toegenomen tijdens de coronacrisis. Daarmee staat Nederland op een negende plek in de EU - als eerste Noord-Europese land - achter landen als Cyprus (65 procent), Slovenië (51 procent), Portugal (41 procent) en Polen (37 procent). De onderzoekers zeggen dat het imago van de EU als plek waar integriteit belangrijk is, onder druk komt te staan. ‘We roepen op tot onmiddellijke en gecoördineerde actie tegen een groeiend probleem’, verklaren ze.

Mensen bekritiseren de nauwe banden tussen de politiek en het bedrijfsleven, en denken dat wet- en regelgeving wordt gemaakt met zakelijke belangen in het achterhoofd in plaats van de de samenleving als geheel. Steekpenningen en persoonlijke contacten worden volgens een groot deel van de respondenten ingezet door grote bedrijven om bijvoorbeeld de belastingregels te kunnen omzeilen. Zeven procent van de Nederlanders denkt bijvoorbeeld dat demissionair premier Mark Rutte corrupt is, vijf procent acht de politie vatbaar voor omkoping en meer dan een op de vijf Nederlanders vermoedt dat zakenlui en bankiers corrupt zijn.

Lees hieronder verder

Percentage gebruikers van publieke voorzieningen die in de afgelopen maanden gebruik hebben gemaakt van persoonlijke contacten om iets gedaan te krijgen. (Bron: Global Corruption Barometer – EU 2021)

De gezondheidszorg is volgens de onderzoekers een ‘hotspot’ voor corruptie, vooral tijdens de coronapandemie. In heel Europa zegt zes procent smeergeld te hebben betaald om sneller aan de beurt te komen bij een dokter (voor Nederland is dat één procent), terwijl 29 procent persoonlijke connecties heeft gebruikt om medische zorg te krijgen. Dat komt neer op 106 miljoen mensen in heel Europa. 

Delia Ferreira Rubio, voorzitter van Transparency International, uit haar zorgen over de ontwikkelingen tijdens de coronacrisis. ,,Tijdens een gezondheidscrisis als Covid-19, kan het gebruik maken van persoonlijke connecties voor medische zorg net zo schadelijk zijn als het betalen van steekpenningen. Het kan levens kosten als mensen voordringen in ziekenhuizen of met vaccineren op mensen met urgente problemen. Overheden moeten zorgen voor een eerlijk herstel tijdens en na de pandemie.”

Voor openbare voorzieningen in het algemeen, naast zorg ook bijvoorbeeld om een voet tussen de deur te krijgen bij een school of gemeente, zegt 23 procent van de Nederlandse respondenten gebruik te hebben gemaakt van persoonlijke contacten. Tsjechië (54 procent) en Portugal (46 procent) spannen de kroon op dit vlak. Twee procent van de Nederlandse respondenten zegt steekpenningen te hebben betaald om iets voor elkaar te krijgen bij openbare instanties. Opvallend hierin is België: tien procent claimt smeergeld te hebben betaald. Smeergeldkoploper is Roemenië met 22 procent.