Verdachten worden tijdens de Bersiap afgevoerd. © Hollandse Hoogte / Spaarnestad Photo

Onderzoek geweld tijdens dekolonisatie 'te eenzijdig'

Het onderzoek naar geweld tijdens de dekolonisatie van Nederlands-Indië (1945-1950) ligt onder vuur. De Indische gemeenschap vindt dat er weinig aandacht is voor de slachtoffers van moordpartijen door Indonesische onafhankelijkheidsstrijders.

Tonny van der Mee 14-06-19, 10:54

Dat schrijft de Federatie Indische Nederlanders (FIN) vandaag in een brief aan de onderzoekers, het kabinet en de Tweede Kamer.

Het NIOD, Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) en het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) doen, met steun van de regering, onderzoek naar de geweldsspiraal in Nederlands-Indië na de Tweede Wereldoorlog.

In die dekolonisatieoorlog gebruikten zowel Nederlandse militairen als Indonesische onafhankelijkheidsstrijders extreem geweld. Nederlanders maakten zich schuldig aan martelingen, standrechtelijke executies en brandstichting, concludeerde historicus Rémy Limpach in 2016.

De Indische gemeenschap vreest dat het huidige onderzoek, dat in 2021 wordt afgerond, 'eenzijdig' en 'bevooroordeeld' is. Volgens de Federatie Indische Nederlanders (FIN) is er onevenredig veel aandacht voor de Indonesische slachtoffers van de moordpartijen van Nederlandse militairen en blijft de periode van de Bersiap onderbelicht.

Volkswoede

Volkswoede in Soerabaja: Indonesiërs steken huizen in brand © Gratis

In deze periode van de dekolonisatieoorlog werden (Indische) Nederlanders, Molukkers, Chinezen, Europeanen en pro-Nederlandse groepen slachtoffer van een inheems volkswoede. Duizenden mensen werden opgejaagd en vermoord door Indonesische republikeinen. ,,Tegenover het onrecht dat de inheemse bevolking zou zijn aangedaan staat niet zoiets als de slachtpartijen op Nederlanders en andere etnische minderheden door met bamboesperen en kapmessen bewapende bendes of ad hoc gevormde menigten’’, schrijft voorzitter Hans Moll.

De federatie is boos dat de onderzoekers stellen dat over de Bersiap ‘veel onduidelijkheden en mythes bestaan’ en dat ze in gesprek zijn gegaan met ‘dubieuze’ anti-koloniale activisten, zoals de ‘Grauwe Eeuw’, die de Bersiap ontkennen of bagatelliseren.

,,Niet onbelangrijk is dat Indonesië iedere rol bij oorlogsmisdaden gepleegd jegens Nederlanders tijdens de Bersiap ontkent, laat staan deze onderwerpt aan onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek’', schrijft Moll. ,,Het aantal direct betrokkenen is inmiddels flink uitgedund, maar dit betekent niet dat men lichtvaardig met hun geschiedenis kan omspringen.’’

Delicaat

Frank van Vree, directeur van het NIOD en het onderzoeksprogramma, noemt de brief 'voorbarig'. ,,We krijgen van meerdere kanten kritiek. Toen we begonnen, waren we ons ervan bewust dat het politiek en maatschappelijk delicaat was en dat in de samenleving verschillende opvattingen bestaan.''

De onderzoekers proberen middels gesprekken rekening te houden met verschillende perspectieven en slachtoffers die aan beide kanten zijn gevallen. Van Vree: ,,Dit geeft aan hoe complex die periode was en hoe belangrijk dit onderzoek is.''