Onderzoek: regionale 112-meldkamers zeer kwetsbaar

De regionale meldkamers zijn voor mensen in nood meestal het eerste contact met hulpdiensten. Maar dat lukt lang niet altijd op de gewenste manier. De Inspectie en het Agentschap concludeerden in 2015 al dat de regionale meldkamers en de landelijke centrale in Driebergen kwetsbaar waren.

Vier jaar later heeft alleen de landelijke 112-centrale risico’s geïnventariseerd en voldoende maatregelen genomen om de continuïteit ten aanzien van personeel, techniek en locatie te verbeteren. Regionale meldkamers hebben knelpunten op deze terreinen nauwelijks opgepakt. Zij zien, aldus de onderzoekers, de urgentie niet om de continuïteit veilig te stellen. 

De gebrekkige techniek levert soms grote problemen op, signaleren de toezichthouders. Zo vielen op vrijdag 8 juni vorig jaar op de meldkamer Amsterdam de systemen uit, waardoor het niet meer mogelijk was om meldingen te registeren of deze met andere disciplines en meldkamers te delen. Meldingen werden omgeleid naar Haarlem maar dat was vanwege de technische problemen heel lastig.

Alle onderzochte meldkamers die tegen het licht werden gehouden kampen met een krappe personele bezetting: ,,Daardoor is het zeer moeilijk en lukt het niet altijd om de minimale gewenste bezetting te halen. Als gevolg van de krappe bezetting wordt een enorme wissel getrokken op de aanwezige werknemers, met alle risico’s van dien”, staat in de conclusies. Meldkamers kunnen elkaars taken slechts gedeeltelijk overnemen als een daarvan door een calamiteit wordt getroffen. Dat betekent dat de afhandeling van een noodmelding soms zeer lastig is en vertraging oploopt. 

Volgens voorzitter Gerrit van de Kamp van politievakbond ACP loopt de politie fors achter met het vervangen van verouderde meldkamers. ,,Het gevolg is dat er met de oude meldkamers moet worden doorgewerkt. Daardoor is er forse onderbezetting. Er is veel geld nodig om de vernieuwing sneller door te voeren. De politiek moet zich realiseren dat dit niet zo langer door kan gaan.”

Jan Struijs van politievakbond NPB stelt dat het kabinet met levens speelt door de meldkamers zo te laten. ,,Dit is nalatigheid ten top. Er is sprake van achterstallig onderhoud en gebrekkige ICT in één van de meest cruciale politiesystemen die rechtstreeks de bevolking raakt. Bovendien is de onderbezetting levensgevaarlijk. Als elke seconde telt, moeten er genoeg mensen zijn om adequaat een melding op te pakken.” 

 Het onderzoek van de Inspectie JenV staat los van de grote 112-storing afgelopen juni ,maar deze storing geeft wel het belang aan van de bereikbaarheid van het noodnummer, schrijven de onderzoekers: ,,Omdat de impact van een verstoring in de 112-keten groot is –zo bleek uit de landelijke storing bij KPN van 24 juni 2019 – is het van levensbelang dat de continuïteit van die dienstverlening, waaronder die van de meldkamers, in de 112-keten goed geborgd is.” 

_{Tekst gaat verder na de foto}

Technisch gezien staan de meeste onderzochte regionale meldkamers stil, zo meldt ook het rapport. Hun ICT (zoals computers, het netwerk en telecommunicatiemiddelen, red.) is verouderd en innovatie is er niet of nauwelijks: ,,Er wordt gewacht met vernieuwen van apparatuur tot diverse meldkamers zijn samengevoegd. Die samenvoeging - tot uiteindelijk tien meldkamers - is vertraagd.”

Volgens de inspectie en het Agentschap Telecom loopt er al jaren een traject om de organisatie te hervormen. Doel: snellere en efficiëntere hulp aan burgers in nood. ,,Maar tot op heden hebben de ontwikkelingen nog niet tot voldoende verbeteringen geleid. Dit is riskant.”

Om de burger altijd snel en adequaat te kunnen helpen, moet meer geïnvesteerd worden in mensen en techniek. ,,Ook dient de minister ervoor te zorgen dat de meldkamers noodmeldingen volledig van elkaar kunnen overnemen. Meldkamers moeten risico’s voor hun functioneren inventariseren en de Inspectie en het Agentschap daarover informeren. Inspectie en Agentschap willen verder jaarlijks van de meldkamers vernemen welke stappen zij zetten om te komen tot de nieuwe landelijke meldkamerorganisatie.”

Minister van Justitie Ferd Grapperhaus (CDA) wil met alle betrokken partijen in gesprek om de problemen aan te pakken. Volgens Grapperhaus ligt het tekort aan personeel onder meer aan de krapte op de arbeidsmarkt, en de lange procedure om nieuwe mensen aan te trekken. De PvdA heeft inmiddels een debat aangevraagd, zo stelt Tweede Kamerlid Attje Kuiken (PvdA): ,,Als er iets ergs gebeurt wil je zeker zijn dat er hulp komt. Dan telt elke seconde. Maar dit onderzoek toont wéér aan dat ons noodnummer door onderbezetting en verouderende techniek veel te kwetsbaar is. Terwijl hier al jaren voor wordt gewaarschuwd. Bij de laatste storing had het ministerie de risico’s niet goed in kaart en waren noodscenario’s niet geoefend. Dit rapport is de laatste waarschuwing voor de minister. Dit gaat letterlijk over mensenlevens.”