Onderzoek: vaccins speelden geen rol bij hogere sterftecijfer tijdens laatste coronagolf

Het onderzoek is uitgevoerd op aandringen van Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt. Die verbaasde zich eind vorig jaar over het groeiende gat tussen het officiële aantal coronadoden, door het RIVM geregistreerd, en de oversterfte, waar het CBS met regelmaat over rapporteert. In de studie onderzoeken de instanties de dodencijfers over heel 2020 en 2021.

In totaal stierven in die periode 340.000 mensen. Dat zijn er 30.000 meer dan onder normale omstandigheden verwacht mocht worden: dit is de zogeheten oversterfte. In totaal vulden artsen in 2020 en 2021 bij 40.000 overledenen corona in als doodsoorzaak, vaak in combinatie met aandoeningen als dementie, COPD en obesitas. Over de gehele coronatijd verklaart de aanwezigheid van het virus de oversterfte dus meer dan volledig.

In de laatste helft van 2021 was dit echter niet het geval. In die periode bedroeg de oversterfte 11.300, terwijl bij een kleine 7900 mensen corona als doodsoorzaak werd ingevuld. Het virus verklaart voor die periode dus niet de gehele oversterfte. Vooral in de leeftijdsgroep 65-80 jaar is het verschil tussen beide cijfers groot: corona verklaart in deze categorie slechts 61 procent van de oversterfte.

Mogelijk dragen in deze periode andere doodsoorzaken bij, schrijft het CBS. Maar welke dan precies, is onduidelijk. Er is geen opvallende verschuiving in het aantal gevallen van kanker, hart- en vaatziekten en zenuwaandoeningen. Wel is er een stijging zichtbaar bij vooral de ‘overige, natuurlijke doodsoorzaken’. 

,,We zien binnen deze groep geen heel vreemde ontwikkelingen”, zegt CBS-onderzoeker Ruben van Gaalen. ,,Duidelijk is dat we in de derde grote golf een puzzelstukje over hebben, er is overgebleven sterfte. Er zijn theorieën dat mentale problemen een rol gespeeld hebben, of uitgestelde zorg. Het is best plausibel om dat verder te onderzoeken. Op dit moment kunnen we dat niet hardmaken.”

Wat al wel nader onderzocht is, is of vaccins een rol speelden bij de extra sterfte. Daar zijn geen bewijzen voor gevonden. Het RIVM bekeek of mensen in de periode van acht weken na hun prik een hogere kans hadden om te overlijden aan iets anders dan corona. Dat was niet het geval, integendeel: dat aantal lag juist lager. 

Ook onderzocht het rijksinstituut hoe goed de vaccins beschermden tegen overlijden aan corona. Die bescherming bleek zeer hoog. De kans om aan corona te sterven was in de twee maanden na de basisvaccinatie ruim 90 procent lager dan bij niet-gevaccineerden. Na zeven tot acht maanden was die bescherming wel gedaald, in de meeste groepen tot ongeveer 80 procent. Na de boosterprik werd dat weer beter.

Het was voor het eerst dat het RIVM dit kon onderzoeken, stelt epidemioloog Brechje de Gier. ,,Eerder keken we alleen naar de bescherming tegen ziekenhuisopname. Nu hebben we de gegevens over de vaccinatiestatus van mensen op individueel niveau gekoppeld aan de basisadministratie en doodsoorzakencijfers van het CBS, waardoor we op populatieniveau een heel goed inzicht kregen.”

In incidentele gevallen vermoedden artsen wel een verband tussen vaccinatie en overlijden. Van de 166.000 doodsoorzaakverklaringen die het CBS in 2021 onderzocht, vermeldden artsen op 162 formulieren dat vaccinatie mogelijk aan het overlijden heeft bijgedragen. In 11 gevallen schreven artsen dat de vaccinatie mogelijk het startpunt van ‘de causale keten’ was. 

In Nederland onderzoekt bijwerkingencentrum Lareb sterfgevallen door vaccins. Tot 18 februari van dit jaar telde Lareb drie patiënten die vrijwel zeker aan trombose en een laag aantal bloedplaatjes na het AstraZeneca-vaccin overleden. Daarnaast waren er nog twee meldingen van patiënten met dit beeld, waarbij het niet duidelijk was of de trombose een bijwerking was van het vaccin. Ook zijn drie mensen gestorven na een ontsteking van de hartspier of het hartzakje na de Pfizer-vaccinatie. In deze meldingen kunnen ook infecties en/of andere hartaandoeningen een rol hebben gespeeld, schrijft Lareb. 

Bekijk hieronder onze video’s over gezondheid: