Oud-informateurs: Koning kan impasse doorbreken

De koning zou de impasse in de kabinetsformatie kunnen doorbreken. Dat zeggen vier oud-informateurs op basis van hun ervaringen. Maar de koning kan dat nu niet, omdat de Tweede Kamer hem buitenspel heeft gezet.

Deborah Jongejan & Hanneke Keultjes 20-05-17, 03:00

Het zit muurvast in Den Haag, nu elke mogelijke coalitie wordt geblokkeerd door één of meerdere partijen. Informateur Edith Schippers heeft alle politieke partijen daarom opgeroepen dit weekend te gebruiken als ‘moment van reflectie’. Ze vraagt eigenlijk: verander je standpunt alsjeblieft, anders komen we niet verder.

In het verleden waren er vaker zulke complexe situaties. Toen kon juist het staatshoofd de boel weer vlot trekken, zeggen oud-informateurs Dries van Agt (CDA), Frits Korthals Altes (VVD), Frans Leijnse (PvdA) en een oud-informateur die anoniem wil blijven.

,,Dat heeft met de gezagsverhoudingen te maken’’, zegt Korthals Altes. ,,Je kunt je afvragen of een informateur die wordt aangewezen door de Kamervoorzitter met hetzelfde gezag optreedt als een informateur die door het hoofd van de regering is aangewezen.’’

Doorslaggevend

Ik heb koningin Beatrix meegemaakt en die kon een zekere psychologische pressie uitoefenen
Dries van Agt

Een moreel beroep van de koning kan doorslaggevend zijn, stellen oud-informateurs. ,,Ik heb koningin Beatrix meegemaakt en die kon een zekere psychologische pressie uitoefenen’’, vertelt Van Agt, informateur in de jaren zeventig en latere premier. ,,Ze kon een moreel beroep op je doen. Ik sluit niet uit dat een sterke persoonlijkheid als Beatrix in staat zou zijn mensen een stapje verder te brengen dan mevrouw Schippers kan doen.’’

Leijnse: ,,Het voordeel is dat fractievoorzitters hun adviezen gaven aan de koning met meer nuance in hun standpunten. In het vertrouwelijke gesprek konden de scherpe randjes ervan af gaan.’’

Tot voor kort bespraken fractieleiders achter gesloten deuren hun voorkeuren voor een coalitie met de koningin. Het staatshoofd benoemde vervolgens de informateur en gaf hem of haar de opdracht mee welke coalitie onderzocht moest worden.

In 2012 besloot een Kamermeerderheid echter de regels te veranderen en voortaan zelf het voortouw te nemen. De VVD, CDA en de kleine christelijke partijen wilden de rol van koning juist in stand houden.