Ouders van nu hebben meer moeite met seksuele voorlichting

Ouders van nu hebben meer moeite met de seksuele opvoeding van hun kinderen dan vorige generaties. Het ongemak groeit, zo constateren Marina van der Wal en Bram Bakker in het vandaag verschenen boek Vrij(be)wijs.

Arnoud Kluiters 07-02-17, 07:00 Laatste update: 08-02-17, 05:02

Als het gaat over seksuele opvoeding schieten veel ouders in een kramp

Rond de eeuwwisseling lagen vrouwen gerust topless te zonnen op warme zomerdagen. Vergelijk dat maar eens met de zonaanbidders van tegenwoordig. Blote borsten zie je nog zelden.

Het is een voorbeeld van opvoedkundige Marina van der Wal en ze kent er nog vele. ,,Op sociale media verspreidde zich vorig jaar razendsnel een foto waarop de beroemde Victoria Beckham haar 5-jarige dochter Harper op de mond kust. Onschuldiger kan het niet, maar veel reacties waren juist tegenovergesteld: dat kon toch niet?''

Met psychiater Bram Bakker (53), vader van 3 kinderen, riep Van der Wall (52), moeder van 2, onlangs de lezers van Hart & Ziel op om over hun opvoedstijl te vertellen. Bijna 2.000 lezers vulden online vragen in, zoals 'hoe vind je dat jouw ouders jou hebben opgevoed?' en gaven hun mening, zoals bij de stelling 'voorlichting geven over geslachtsziekten hoort bij de overheid'. Bijna 700 mensen haakten voor de eindstreep van de enquête af. Uit de antwoorden maken Bakker en Van der Wal op dat seks en seksuele opvoeding nog altijd een ongemakkelijk thema is.

Beiden kijken met verbazing naar 'De Stand van Nederland', waar bijna iedereen zijn mening wil laten gelden. ,,Tot aan de opvoeding toe vertellen mensen elkaar hoe ermee om te gaan", zegt Marina van der Wal. ,,Tótdat er dieper wordt ingezoomd: als het gaat over seksuele opvoeding schieten veel ouders in een kramp.''

Ze horen en merken het. Tijdens de lezingen op scholen die ze al jaren houden, tijdens de voorlichtingsbijeenkomsten aan ouders en op het podium van de theaters waar ze staan. ,,Praten over seks? Dan komen er minder mensen opdagen en de paar aanwezigen doen er het zwijgen toe", zegt Van der Wal. Bakker vult aan: ,,Seks als gespreksonderwerp staat gelijk aan lachen, gieren, brullen. Er serieus over praten lukt maar weinigen.''

Seks als gespreksonderwerp staat gelijk aan lachen, gieren, brullen. Er serieus over praten lukt maar weinigen.

Veilig vrijen
De publieke reacties op de kus van Victoria Beckham zijn veelzeggend, meent opvoedkundige Van der Wal. ,,Die laten zien hoe de situatie de laatste decennia verergert. Ik denk dat seks, vooral door de opkomst van internet, nog dieper is gezakt. Tot iets technisch en afstandelijks.''

Nog altijd wijzen de meeste ouders hun zonen en dochters op het belang van veilig vrijen, maar eenvoudig vinden ze dit niet. ,,Dat blijkt als we informeren wanneer, hoe en op welke toon ze dat doen. Dan klappen veel volwassenen dicht. Een deel mijdt het ongemak en gaat ervan uit dat hun zoon of dochter 'het' wel leert via internet of de biologieles.''

Het is een gemiste kans, zeggen de twee, want een goede seksuele opvoeding geef je thuis. Die komt niet van buiten het gezin of via internet. Bram Bakker: ,,Begin de onvermijdelijke gesprekken over seks vooral niet als de puberteit ontluikt. Te laat ben je dan niet, maar wel láát.

,,Mijn jongste zoon is 14. En zoals dat dan gaat: ik krijg lang niet elke vraag nog voorgelegd. Tot hij me onlangs opeens vroeg wanneer ik voor de eerste keer tongzoende. Blijkbaar wil hij daar meer van weten. Een uitgebreid gesprek blijft uit, maar toch, het onderwerp seksualiteit komt in huis geregeld langs. Gek is dat niet, omdat ik door theaters toer en lezingen geef, vliegen de grappen over seks over tafel.''

Bij Marina van der Wal doen de jongens thuis behendigheid op. ,,Elke jongen krijgt er zweethandjes van: hoe open je zonder gestuntel de bh-sluiting van je vriendin? Mijn man heeft daar een trucje voor. Hij opent met twee vingers binnen 2 seconden mijn bh! Wat als een grap begon, mondde al snel uit in een oefening. Drie keer raden op wie mijn zoons wilden oefenen. Zat ik daar aan tafel: liep er één achter mijn stoel langs en al snel lukte het hem óók. Een paar weken later meldde hij triomfantelijk dat hij extra punten had gescoord bij zijn vriendin.''

Wat ze met Vrij(be)wijs willen laten zien? Dat de wijze waarop ouders met elkaar omgaan van grote invloed is op de manier waarop hun kinderen denken over relaties en intimiteit. Hoe leven ze hun kroost voor? Knuffelen partners elkaar in hun bijzijn? Geven ze een gevoel van warmte en veiligheid? Hoe kun je werken aan zelfvertrouwen opbouwen en elkaars grenzen respecteren?

Een deel mijdt het ongemak en gaat ervan uit dat hun zoon of dochter 'het' wel leert via internet of de biologieles

Sexting
Marina van der Wal: ,,Op die manier leg je de basis van seksuele opvoeding. Het gaat om veel meer dan de bloemetjes en de bijtjes. Seks kan zo leuk zijn, er lopen niet alleen maar beren op de weg. Help kinderen dat te herkennen. Geef richting aan en ga van jongs af aan met ze in gesprek.''

Natuurlijk verandert er veel, denk aan alle discussies over privacy. ,,Waar ouders van nu onhandig stonden te friemelen in het fietsenhok, daar kunnen hun kinderen te maken krijgen met sexting: de online verspreiding van seksueel getinte foto's en berichten, die je kind zelf naar een ander heeft gestuurd. Dat zijn lastige onderwerpen, maar ze maken wel deel uit van het leven van vandaag. Vind je het lastig daarover te praten? Durf dat te erkennen. Maar kijk niet naïef de andere kant op.''

Psychiater draait Bram Bakker het om: praat erover, luister naar elkaar, leef je kinderen voor. ,,Mensen die dat kunnen en rekening met elkaar houden, dat vertelt zo veel meer over hoe je je tot elkaar verhoudt.''

Vrij(be)wijs van Marina van der Wal en Bram Bakker verschijnt vandaag, Kosmos Uitgevers, 20 euro.