Personeel klaagt over 'bruut' Ryanair

Het is aantrekkelijk vliegen met Ryanair vanaf Eindhoven Airport. Lekker dichtbij, zelden vertraging en de tickets zijn goedkoop. Op de luchthaven is een eigen ruimte voor de crew van de Ierse prijsvechter, de belangrijkste maatschappij die van en naar Eindhoven vliegt. In die ruimte komen professioneel glimlachende stewards en stewardessen samen.

Achter hun glimlach blijkt veel onvrede en angst schuil te gaan. Deze krant sprak met tien medewerkers, voormalig personeelsleden en vakbond FNV. Samen schetsen zij een alarmerend beeld van de arbeidsomstandigheden bij Ryanair in Eindhoven. Ze klagen over tegenwerking bij ziekmelding, onderbetaling, gebrek aan begeleiding en hoge druk op het verkopen van artikelen tijdens vluchten. De (oud)medewerkers durven niet met naam in de krant, uit angst voor repercussies.

Voordat het cabinepersoneel van Ryanair zijn werkruimte in Eindhoven binnengaat, passeren ze de kamer van Transavia. Daarop hangt een groot bord met de tekst ‘Safety is our job’. ,,Maar in onze kamer hangt alleen een heel groot scorebord waarop staat wie tijdens de vluchten de meeste krasloten en parfums heeft verkocht. Als je te lang onderaan bungelt, kun je een disciplinary meeting verwachten, een soort interventie waarin je je moet verantwoorden’’, vertelt een Poolse medewerker.

Een maatregel als deze geeft volgens medewerkers op Eindhoven Airport goed weer hoe het er bij Ryanair aan toegaat. ,,Wij worden slechts beoordeeld op hoe goed we verkopen.’’

Behalve over het salaris en de druk om zo veel mogelijk producten te verkopen, hebben de medewerkers ook geen goed woord over voor de manier waarop Ryanair omgaat met ziekmeldingen. Als je als uitzendkracht meermaals ‘zonder reden’ ziek bent geweest  - ‘griep’ of ‘ziek’ worden niet geaccepteerd - moet je volgens hen ‘verantwoording afleggen aan het hoofdkantoor in Dublin’.

Uitzendkrachten zijn sowieso de sigaar bij ziekte, want de eerste drie dagen krijgen ze niet uitbetaald. Voor vaste medewerkers geldt dat het ziekengeld na zes maanden stopt, aldus FNV. ,,Je went aan de brutaliteit van een bedrijf, maar aan de werkdruk zit een grens’’, zegt Natasha. De ziekmelding zelf is ook zoiets. ,,Ze willen weten waarom je ziek was, wat je klachten waren, wat je hebt gedaan om beter te worden en hoe je in de toekomst gaat voorkomen dat je ziek wordt’’, zegt Natasha. ,,Vanuit Dublin krijg je meteen na je ziekmelding een telefoontje en wordt gevraagd naar je klachten’’, zegt Miguel. ,,Je moet specifieke verschijnselen van je ziekte melden. Ze willen zeker weten dat je echt niet kunt werken. Langer dan drie dagen ziek betekent dat je een doktersverklaring moet overleggen. Maar die geven dokters in Nederland niet.’’

De medewerkers met wie deze krant sprak, zijn hun carrière allemaal begonnen met schulden. Om bij Ryanair te mogen werken, moesten zij een verplichte training volgen, die zij – volgens eigen zeggen – in het verleden ook zelf moesten betalen. Dat bedrag van tussen de 2500 en 3500 euro zou nog eens bovenop de kosten voor de trainingsaccommodatie, het eten en drinken en een kostuum zijn gekomen. ,,De meeste jonge crewleden begonnen met een schuld van duizenden euro’s’’, zegt uitzendkracht Nino.

Volgens de FNV permitteert de prijsvechter zich een hoop, omdat de medewerkers onder het Ierse arbeidsrecht vallen. En dat terwijl ze in Eindhoven wonen, leven en belasting betalen. De bond wil ervoor zorgen dat zowel het vaste Ryanair-personeel als de uitzendkrachten onder het lokale arbeidsrecht gaan vallen.

Vakbondsbestuurder Hajjari geeft toe dat de standpunten ‘nog mijlenver uit elkaar liggen’ maar –en dat is een lichtpuntje – er heeft reeds een eerste gesprek plaatsgevonden. En dat is best bijzonder, want in 2012 zei de directeur van Ryanair, Michael O’Leary, nog dat ‘de hel moest bevriezen’ voor hij vakbonden zou erkennen. 

Of het personeel vertrouwen heeft in de gesprekken tussen vakbond en prijsvechter? ,,Na de protesten van de Portugese cabine-medewerkers heb ik er meer vertrouwen in’’, zegt Miguel. ,,Het personeel heeft beter in de gaten dat het voor zichzelf moet opkomen. Maar bij dit bedrijf weet je het maar nooit.’’

Voor de medewerkers die wij spraken, is het in elk geval klip en klaar: die monsteromzet dankt de vliegtuigmaatschappij aan hen. Niet alleen omdat ze zo veel verkopen, maar ook omdat ze zo weinig verdienen. ,,Mensen die goedkoop door Europa vliegen, mogen zich best realiseren hoe het bedrijf met zijn personeel omgaat’’, aldus Miguel. ,,Men weet van de kledingfabrieken in Bangladesh, maar als het om een westers bedrijf gaat is men blind voor de situatie.’’

Na stakingen in Portugal en vele geschrapte vluchten lijkt Ryanair ervan doordrongen te raken dat er zaken moeten veranderen. Toch heeft de prijsvechter vooralsnog weinig last van het tumult. Uit de laatste cijfers (oktober 2017) blijkt dat winst en omzet opnieuw gestegen zijn. Ten opzichte van het tweede halfjaar 2016 steeg de winst met 11 procent naar 1,3 miljard euro. De omzet groeide met 7 procent tot 4,4 miljard euro.