Politie draait overuren door stroom vluchtelingen bij Moerdijk

Dat zeggen leider Sjaak Vos (53) van het team mensenhandel en -smokkel en specialist mensenhandel Henk van den Noort (63) van de Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel (AVIM) van de politie Zeeland-West-Brabant.

De dienst draaide vorige week overuren, niet alleen door de gestage stroom Albanezen - vrijdagmorgen werden er nog twee opgepakt bij parkeerplaats Streepland - maar ook door het onderscheppen op maandag en dinsdag van tientallen Noord-Afrikaanse vluchtelingen bij zeehaven Moerdijk.

Uit een Spaanse koelcontainer bij de Moerdijkse Container Terminals (MCT) sprongen alleen al 25 Eritreeërs die op weg waren naar Engeland. Specialist Van den Noort kan zich zo'n 'vangst' niet heugen in de regio. Het betekent volgens hem niet dat de Moerdijkse haven nu vaste tussenstop is geworden in de route van mensensmokkelaars. ,,Het is eerder een incident.''

De vreemdelingenpolitie houdt er rekening mee dat de groep Noord-Afrikanen eigenlijk via België illegaal naar Engeland wilde reizen, maar dat de groep noodgedwongen is uitgeweken naar Nederland door de verscherpte vreemdelingencontroles van vorige week in België. Daarbij werden tachtig Eritreeërs opgepakt. ,,Ook bij grensovergang Hazeldonk, in Waalwijk en op de Distriboulevard in Moerdijk hebben we die dagen groepjes Eritrese en Soedanese vluchtelingen staande gehouden'', schetst Van den Noort.

Zo veel Noord-Afrikaanse vluchtelingen, en dan vooral Eritreeërs, krijgt de AVIM hier zelden te verwerken in zo korte tijd. Vos: ,,We zien wel regelmatig individuelen of kleine gezinnen in bijvoorbeeld treinen die hier asiel vragen en die we naar Ter Apel sturen voor de asielprocedure. Maar zulke grote groepen in trucks, die willen naar Engeland.''

Eritrea wordt internationaal gezien als een onveilig land met een dictatoriaal regime. Blijkens wetenschappelijke rapporten verdienen de regering en criminele bendes samen miljarden aan de door hen gecontroleerde asielstroom richting (Noord-)Europa, en dan met name Engeland. De dure, barre tocht door woestijnen, Libië en over de Middellandse Zee verloopt vaak gruwelijk.

,,We kunnen maar moeilijk een vinger krijgen achter die internationale mensensmokkelbendes. Wij zien alleen hun eindproduct: de vluchtelingen, en die vertellen ons meestal niks. Ze zijn goed geïnstrueerd. Ook uit angst dat achtergebleven familieleden iets wordt aangedaan. We kunnen ze niet verhoren over de smokkel of hun telefoontjes zo maar uitlezen om routes te achterhalen, want ze zijn zelf geen verdachten, tenzij hun identiteit niet bekend is of er duidelijke signalen van mensensmokkel zijn'', schetst de teamleider de moeilijkheden bij de opsporing.

Omdat Engeland het einddoel is van veel 'doortrekkende' Eritreeërs' vragen ze hier meestal geen asiel aan. ,,Want als ze dan in Engeland worden opgepakt, worden ze teruggestuurd naar Nederland, het land waar ze het eerst asiel aanvroegen. Daarom vragen ze ook zelden in Griekenland of Italië asiel aan. Wij kunnen Eritrese vluchtelingen die hier geen asiel aanvragen niet terugsturen en moeten hen laten lopen'', zegt Vos. Eritreeërs vormen na vluchtelingen uit Syrië al jaren de tweede groep vluchtelingen in Nederland met gemiddeld zo'n 400 asielaanvragen per maand.

Bij de Albanese 'vluchtelingen' langs de A16 op weg naar Engeland ligt dat allemaal anders. ,,Zij verschenen vorig jaar plotseling, kort voor de zomer, als gevolg van een waterbedeffect: door de sluiting van het tentenkamp in Calais trokken de inklimmers naar parkeerplaatsen in België en de Rotterdamse haven. Daar werd vervolgens de controle verscherpt waarna ze onze kant opschoven'', weet Van den Noort.

Afgelopen jaar werden zo'n 150 Albanezen op en rond parkeerplaats Streepland bij Zevenbergschen Hoek staande gehouden. Volgens de AVIM gaat het om louter economische vluchtelingen die in een vrachtwagen richting Engeland willen klimmen. Van de Noort: ,,Gelukszoekers tussen de 17 en 35 jaar.''

Het verblijf van veel Albanezen is hier op zich legaal. ,,Als ze een biometrisch paspoort hebben of een oud paspoort met toeristenvisum, mogen ze drie maanden vrij door Schengenlanden reizen. Dat wordt echter anders als ze zonder documenten komen of in vrachtwagens klimmen, zoals op Streepland. Dat is strafbaar en dan kunnen we ze terugsturen.''

De controle door de samenwerkende politie, marechaussee en gemeentelijke BOA in het gebied is volgens Vos 'op orde': ,,We werken goed samen, controleren elke dag.'' Speciaal voor de aanpak van het probleem heeft de gemeente Moerdijk de parkeerplaats inclusief maisvelden en bosjes waar de Albanezen zich verstoppen, aangewezen als verboden terrein en de bosschages gekortwiekt.

De vreemdelingenpolitie krijgt soms signalen over georganiseerde mensensmokkel, maar heeft de indruk dat de meeste Albanezen de route via Moerdijk zelf vinden. ,,Het lijkt erop dat het gewoon een populaire route is geworden. Het is ook niet zo moeilijk. De meesten komen over land, maar je kunt met een biometrisch paspoort ook voor een paar tientjes uit Tirana naar Brussel vliegen. Daar stap je op de trein naar Lage Zwaluwe of laat je Albanese vrienden met een verblijfsvergunning in België je brengen. En dan probeer je het een paar dagen'', schetst Van den Noort.

Dat ligt anders bij de meeste Eritreeërs op weg naar Engeland. De mensen uit de Spaanse koeltrailer op Moerdijk waren er slecht aan toe door honger, dorst en vermoedelijk zuurstofgebrek, weet Van den Noort. ,,Een gelukkige Eritrese asielzoeker'', zegt de mensenhandelspecialist, ,,die heb ik nog nooit gezien.''

Kijk hier hoe vorige week een groep Eritreeërs werd aangehouden: