'Radioactief afval veilig diep in de aarde opbergen'

Dat blijkt uit een tussenrapport van Onderzoeksprogramma Eindberging Radioactief Afval, kortweg OPERA dat vandaag is gepresenteerd. De Centrale Organisatie voor Radioactief Afval (Covra) coördineert het onderzoek dat al zeven jaar loopt. Het is betaald door de nucleaire toezichthouder ANVS en EPZ, de exploitant van de kerncentrale in Borssele.

Er moet nog een locatie voor het veilig opbergen van radioactief afval worden gekozen. Daarvoor is nog genoeg tijd. Het vorige kabinet besloot in het jaar 2100 een beslissing te nemen over de eindberging. Pas in 2130 wordt het radioactieve afval dat bij de Centrale Organisatie voor Radioactief Afval (Covra) in Borssele in depot ligt, diep in de aarde definitief geborgen.

Er zijn bewust nog geen mogelijke locaties in kaart gebracht, omdat er de komende tachtig jaar mogelijk andere alternatieven voor het radioactief afval worden gevonden. Daarnaast lopen er gesprekken met andere EU-landen over de mogelijkheden voor een gezamenlijke eindberging. Ook wil Nederland de tijd nemen om te leren van andere landen die al verder zijn met een eindstation voor radioactief afval, zoals België. Met name ook Finland is ver: het land wil 600 meter diep in een berg een eindberging bouwen voor hoogradioactief afval.

Het opbergen van radioactief afval diep onder de grond lijkt in Nederland op dit moment de enige optie. Er bestaan twee varianten: opslaan in klei- of in steenzoutlagen. De zoutlagen bevinden zich vooral in noord-Nederland. Klei is op veel meer plaatsen beschikbaar. In het rapport is met name Boomse klei onderzocht, omdat daar in België al diepgaandere studies naar zijn verricht. Het is een stabiele kleilaag waar geen grondwater doorheen stroomt. Bovendien is de kleilaag diep in de aarde omringd door harde rotsformaties. Als je er bijvoorbeeld hoogradioactief afval dat is verpakt in glas, opgesloten in metalen supercontainers en omzwachteld door betonlagen, opslaat, is de kans op straling aan de oppervlakte lager dan de huidige achtergrondwaarde. Ook zijn er geen effecten op de drinkwaterkwaliteit.

De supercontainers moeten 35.000 jaar meegaan. Bij de Covra is over honderd jaar het hoogradioactief afval al zover afgekoeld dat de supercontainers nooit zullen smelten vanwege hitteopbouw, onderstreepte plaatsvervangend Covra-directeur Ewoud Verhoef.

Er ligt bij de Covra 100 kubieke meter hoogradioactief afval opgeslagen. Dat is een flinke zeecontainer vol. De Covra bewaart verder 11.000 kuub laag- en middelradioactief afval van de industrie, ziekenhuizen en kernenergieproductie. Ook heeft de Covra 17.000 kuub radioactief materiaal in de depot dat afkomstig is van natuurlijke materialen. In totaal ligt er bijna 30.000 kubieke meter aan radioactief afval. Dat zal rond 2130 ruim zijn verdubbeld tot 70.000 kuub, waarvan 401 kubieke meter hoogradioactief afval.

Hoogradioactief afval moet duizenden tot een kwart miljoen jaar veilig worden beheerd tot het stralingsniveau zover is gedaald dat het niet meer gevaarlijk is voor mens en natuur. De uiteindelijke opslag van radioactief materiaal zal naar verwachting zo'n 2 miljard euro gaan kosten.