Recherche op dood spoor? De moorddatabase lost het op

Het Nederlandse bedrijf Pandora Intelligence bouwt samen met Saxion Hogeschool aan de landelijke moorddatabase. Hierin wordt informatie over oude moordzaken verzameld. Met die data kunnen patronen worden ontdekt die kunnen helpen om nieuwe moorden en cold cases op te lossen.

,,Dit is een langgekoesterde wens van politiemensen en rechercheurs”, zegt Jaap Knotter, lector Advanced Forensic Technology aan Saxion Hogeschool. Hij werkte zelf twintig jaar bij de politie. ,,Rechercheurs moeten het nu nog hebben van hun eigen kennis en ervaring. Met deze database automatiseren we een deel van het denkwerk.”

Dat gaat een stuk slimmer met de moorddatabase. Het is straks mogelijk om gegevens over een moord in te voeren – zoals het moordwapen, de plek waar de moord is gepleegd en de modus operandi – waarna de database ophoest wat er mogelijk kan zijn gebeurd. ,,In totaal telt elk verhaal – en dus ook elke moordzaak – twaalf elementen, die altijd terugkomen”, zegt De Kock, tot begin dit jaar hoofd Afgeschermde Operaties bij de Nationale Politie.

,,Die elementen – zoals dader, slachtoffer, motief en context – hangen met elkaar samen. Het feit dat Theo van Gogh werd vermoord met een zogenaamd Kukri-kapmes, zegt iets over de achtergrond van de dader. Stel dat je niet zou weten wie de moordenaar van Van Gogh is, dan zou je via de database kunnen uitvinden wanneer en waarom moordenaars eerder zo’n mes hebben gebruikt, en wat daarbij een mogelijk scenario is.”

Nu is het nog zo dat de politie vijf jaar na afsluiting van een moordzaak de dossiers moet vernietigen, vanwege privacywetgeving. ,,Dat betekent dat het collectieve geheugen van de politie niet verder gaat dan vijf jaar. Dat is zonde. In de moorddatabase zetten we geen namen van slachtoffers en daders, maar wel informatie over het moordwapen, context, motief en symboliek. Dat is de informatie die nodig is om moordzaken te kunnen duiden.”

De Kock en Knotter voeren nu verkennende gesprekken met de Nationale Politie over het delen van informatie uit politiedossiers. ,,Ik merk dat het enthousiasme groot is”, zegt Knotter. Verschillende coldcaseteams willen informatie aanleveren voor de database.

Net als in de terrorismedatabase wil De Kock in de moorddatabase fictieve zaken laten toevoegen, zoals moordzaken uit Baantjer en Agatha Christie. ,,Dat klinkt gek, maar is het niet”, zegt de oud-politieman, die voor zijn politiecarrière film- en documentairemaker was. ,,Creatieve data zijn ontzettend belangrijk. In films en boeken is al veel beschreven en bedacht. Bij de terrorismedatabase zijn we erachter gekomen dat terroristen zich soms door verzonnen verhalen laten inspireren. In een Agatha Christie-boek wordt een moord van a tot z beschreven, inclusief modus operandi en valse aanwijzingen. Als de politie vastloopt in een échte moordzaak, zou de data van fictieve moordzaken kunnen helpen om een ontbrekend puzzelstukje op te sporen.”

Voorlopig gaan studenten van Saxion aan de slag met het vullen van de moorddatabase. ,,Daarbij baseren ze zich nu op open bronnen, zoals rechtbankverslagen”, vertelt Knotter. ,,We hopen dat we op korte termijn informatie uit politiedossiers kunnen toevoegen. Hoe meer data, hoe groter de kans dat de computer kan helpen een moord op te lossen.”