De 23-jarige Liza Veerman verloor haar onderbenen door een infectie met meningokokken type W. © Videostill

RIVM: Tekort aan vaccins tegen snel oprukkende dodelijke bacterie

Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is er een tekort aan vaccins tegen de snel opkomende meningokokbacterie. Deze krant onthulde gisteren dat er dit jaar in Nederland elf mensen zijn overleden en 57 mensen op de intensive care zijn beland met meningokokken type W. Volgens het RIVM wordt overwogen om ook kinderen van 15 en 16 jaar in te enten, maar zijn daar niet genoeg vaccins voor.

Marcia Nieuwenhuis 31-05-18, 21:54 Laatste update: 05-06-18, 16:27

Bij het RIVM is Hans van Vliet verantwoordelijk voor het Rijksvaccinatieprogramma. Hij verklaart in een interview met deze site: ,,Er is een tekort aan vaccinaties. Je kunt het niet of nauwelijks krijgen via de huisarts of de GGD.'' Van Vliet doelt daarmee op mensen die het vaccin op eigen rekening willen aanschaffen bij een vaccinatiecentrum. Het Rijksvaccinatieprogramma is volgens hem niet in gevaar. Maar ook het uitbreiden van dat inentingenprogramma voor andere leeftijdsgroepen, is volgens de RIVM'er onmogelijk vanwege 'de schaarste aan vaccins'. ,,Het vaccin is maar mondjesmaat verkrijgbaar. Er zijn zeker geen grote voorraden.''

Zeer dodelijk

Sinds 2002 krijgen alle kinderen van 14 maanden in het Rijksvaccinatieprogramma een inenting tegen type C. Maar vanaf 2015 is er een snelle toename van het type W. Dit blijkt een zeer dodelijke variant. ,,De mortaliteit ligt er hoog: zo’n 15 procent, dit jaar is het met elf doden op 57 besmettingen hoger, bijna 20 procent’’, aldus Arie van der Ende, hoofd van het Laboratorium voor Bacteriële Meningitis. De mensen die ziek worden houden daar vaak hun leven lang letsel aan over, zoals hersenschade of het verlies van armen of benen.

Lees door onder de grafiek

Op dit moment werkt de Gezondheidsraad aan een advies over vaccinatie tegen meningokokken binnen het Rijksvaccinatieprogramma en kijkt daarbij ook naar de mogelijkheid om andere leeftijdsgroepen in te enten. Vaccinatie-expert Van Vliet: ,,Overwogen wordt om ook kinderen van 15 en 16 jaar te vaccineren. Dat is iets waar in de Gezondheidsraad over na wordt gedacht.’’ Dit najaar komt het adviesorgaan met een advies over de vaccinatie tegen meningokokken. ,,De komende maanden zal die afweging gemaakt moeten worden.’’ Woordvoerder Eert Schoten van de Gezondheidsraad geeft aan dat er ‘maximaal wordt gewerkt aan het advies’, maar dat er tussentijds geen mededelingen worden gedaan.

Wij doen uiteraard ons stinkende best, maar wij bakken geen koekjes
Jan Willem de Heer

Per leeftijdsgroep zijn er zo’n 200.000 vaccinaties nodig. Maar daarvoor schiet de voorraad van producent Pfizer tekort. ,,Er is inderdaad geen voorraad van honderdduizend’’, verklaart woordvoerder Jan Willem de Heer. Pfizer benadrukt wel aan de vraag van het RIVM te kunnen voldoen. ,,Nu is het zo dat wij aan de afgesproken vraag kunnen voldoen. In onze optiek is er dan geen sprake van een tekort.’’

Pfizer doet er volgens De Heer alles aan om de productie op te voeren, maar wil geen aantallen noemen. ,,Wij doen uiteraard ons stinkende best, maar wij bakken geen koekjes.’’ De woordvoerder benadrukt dat de productie van een vaccin een vrij lange doorlooptijd heeft.

Er is genoeg vaccin voor mekkagangers, maar daar buiten is het nauwelijks verkrijgbaar
Hans van Vliet

Volgens het RIVM is er wél genoeg vaccin voor reizigers die van plan zijn deel te nemen aan de jaarlijkse bedevaart naar Mekka. Van 19 tot en met 23 augustus vindt de jaarlijkse hadj naar het Saoedi-Arabische Mekka plaats. Van Vliet: ,,Er is genoeg vaccin voor mekkagangers, maar daar buiten is het nauwelijks verkrijgbaar.’’ De regering van Saoedi-Arabië verplicht reizigers om zich in te enten tegen meningokokken type ACW en Y.

Stel dat ik een inenting wil, heb ik dan pech?

Stel dat ik nu naar de huisarts ga met de vraag om een inenting tegen type W, heb ik dan pech? ,,Ja, omdat er niet genoeg vaccinaties voor iedereen zijn, kiezen we ervoor om het te geven aan de kinderen van 14 jaar’’, verklaart de baas van het Rijksvaccinatieprogramma Hans van Vliet. ,,Het effect van een vaccinatie van iemand van 14 is groter. Omdat je ziet dat vanaf 15 jaar het dragerschap sterk toeneemt, zetten we in op die leeftijd. Waar je het van moet hebben is het indirecte effect dat zij het niet meer verspreiden.’’

Negen maanden
Stel dat de Gezondheidsraad of de adviescommissie over meningokokken adviseert om meer leeftijden in te enten, dan duurt het volgens hem minstens negen maanden tot een jaar voordat die leeftijdsgroep de vaccinatie ook krijgt. Hiervoor is namelijk een Europese aanbestedingsprocedure en een besluit van de staatssecretaris nodig.

Toen het besluit genomen werd om 14-jarigen in te enten, waren er volgens de RIVM’er onvoldoende vaccins beschikbaar om iedereen geboren in 2004 in te enten. Vanaf oktober worden van de 195.000 14-jarigen in Nederland er ruim 130.000 uitgenodigd. Het gaat om de 14-jarigen die zijn geboren tussen 1 mei 2004 en 31 december 2004. Is het niet gek dat iemand die op 30 april 14 wordt de inenting niet krijgt en iemand die een dag later 14 jaar wordt wél? ,,Ik ben het met je eens: dit is lastig communiceren'' geeft Van Vliet toe. ,,Liefst leg je de grens neer bij 1 januari, zodat je alle kinderen in kunt enten die dit jaar 14 worden. Maar dat was niet mogelijk vanwege de aanbesteding.’’

Waarom niet ook 12 en 13-jarigen? ,,Die komen vanzelf aan de beurt als ze veertien worden. Dit is de eerste stap om te voorkomen dat meningokokken type W uitgroeit tot een heel groot probleem.’’

Bekijk hieronder de video van de 23-jarige Liza Veerman. Zij stond voor de keus, óf ze zou overlijden aan haar infectie met meningokokken type W, óf haar onderbenen moesten eraf. Lees hier het hele verhaal van de Volendamse.