Rutte spreekt bij historische herdenking over kille ontvangst Molukkers: hoop op excuses

De bijzondere herdenking vindt plaats op de Lloydkade in Rotterdam. Daar zette het gros van de 12.500 Molukkers - militairen van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) en hun gezinnen - in 1951 voet op Nederlandse bodem. Acht van de twaalf transporten kwamen in Rotterdam aan, vier in Amsterdam.

De Molukkers vochten tijdens de dekolonisatieoorlog voor Nederland tegen Indonesië. Na de onafhankelijkheid van Indonesië kwamen ze in een lastig parket. Daarom werden ze tijdelijk naar Nederland overgebracht. De Molukkers werden jarenlang geïsoleerd in barakkenkampen, waaronder de voormalige concentratiekampen Westerbork en Vught.

Bij aankomst werden de KNIL’ers op staande voet ontslagen uit het leger. Het KNIL werd opgeheven omdat Nederland uit Indonesië vertrok, de Molukkers vielen daardoor tussen wal en schip. Demobiliseren op de Molukken mochten ze niet, want Indonesië was bang voor een opstand. En Nederland wilde de militairen niet in dienst nemen omdat het verblijf immers tijdelijk zou zijn, maar ongetwijfeld ook om Indonesië niet voor het hoofd te stoten.

Het ontslag markeerde een psychologische breuk in de verhoudingen tussen Nederland en de Molukkers, en leidde uiteindelijk tot gijzelingsacties in de jaren 70.

,,Het was een ontzettende vernedering en verraad’’, zegt Nathalie Toisuta, initiatiefnemer van de herdenking. ,,Ze slikten hun verdriet en woede in, maar de Molukse gemeenschap werd een brandhaard.’'

Onder vele Molukkers is het wantrouwen naar de Nederlandse staat nooit verdwenen, evenals de boosheid en pijn over het ontslag. De komende herdenking moet volgens Toisuta het startpunt zijn van een hernieuwde band.

Cruciaal is de aanwezigheid van Rutte. Ruim honderd burgemeesters riepen de premier eerder dit jaar in een open brief op te erkennen ‘dat de wijze van ontvangst en opvang destijds Nederland onwaardig is geweest en dat dit diepe sporen heeft nagelaten, tot op de dag van vandaag’.

,,Rutte zal hopelijk in zijn toespraak recht doen aan de Molukse gemeenschap die zich in de steek gelaten voelde‘’, zegt Toisuta: ,,Ik hoop dat hij excuses gaat maken en erkent dat onze ouders destijds niet ontvangen zijn zoals ze hadden moeten worden ontvangen.’’

De fouten uit verleden zijn niet te repareren. Wat wel kan, is de ontvangst van de Molukkers overnieuw doen. Als symbool voor de ‘hernieuwde aankomst’ zal tijdens de herdenking een bijzonder schip de Rotterdamse haven binnenvaren.

Niet anoniem, maar onder begeleiding van boten van de havendiensten en politie. En niet met de vaders en moeders, opa's en oma's van toen aan boord - velen zijn inmiddels overleden -, maar met hun nazaten.

,,Daarmee tonen we de veerkracht van de Molukse gemeenschap’', zegt Toisuta. ,,Ondanks de vele teleurstellingen zijn de jongere generaties de rijke vrucht die is voortgekomen uit de aankomst van toen, waar de eerste generatie Molukkers trots op zal zijn.’'

Op de kade zullen de Molukkers niet verwelkomd worden met winterse sneeuwbuien. Nu zullen warme woorden van Rutte, de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb en Frank van Sprang (Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht) klinken, en brengt een bataljon Nederlandse militairen een eregroet.

Een reizende tentoonstelling in zes zeecontainers vertelt de onderbelichte geschiedenis van de Molukkers. De tentoonstelling is vanaf 11 september eerst in Moordrecht te zien.

Burgemeesters is gevraagd in de twee dagen voorafgaand aan de herdenking alle namen van de Molukse passagiers uit 1951 voor te lezen. ,,Mijn vader, die als kind met een van de schepen naar Nederland kwam, zat bijna te huilen toen hij over de herdenking hoorde’', vertelt Toisuta.

,,Het zal emotioneel worden. Dat wat bij de eerste generatie fout is gegaan, wordt goed gemaakt. Er is geen groter geschenk dan het leed van de Molukkers te erkennen. Dat is ook waardevol voor de huidige generatie. We moeten voorbij de grenzen van leven en dood denken. Als land moet je af en toe je hoofd buigen voor de geschiedenis. Dat zal helend zijn voor de Molukse gemeenschap, maar ook voor de Nederlandse.’’

www.reizendetentoonstelling.nl

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: