Toch twijfelt Samsom niet aan de noodzaak van hervormen. 'Na 10 jaar van eerst ontkenning en daarna onmacht, moeten we Nederland nu klaar maken voor een nieuwe realiteit. Dit decennium hebben we nog, anders stormen we de afgrond in. We moeten de maatschappij voorbereiden op lagere groei, een vergrijzende bevolking, klimaatverandering en de energiecrisis.'

Samsom stelt dat Nederland in zwaarder weer zit dan de bevolking en politici willen toegeven. 'We hebben altijd tegen elkaar gezegd: het gaat nu slecht, maar structureel zijn we op orde. Misschien is dat helemaal niet zo en is onze en samenleving aan grondiger herziening toe dan mensen tot nu toe dachten.'

De PvdA-leider heeft dan ook wakker gelegen van de ophef over de inkomensafhankelijke zorgpremie. Die werd uiteindelijk uit het regeerakkoord gehaald, vooral na fel verzet van de VVD-achterban. Samsom heeft zich afgevraagd of die maatregel wel moest worden geschrapt. 'Want er moeten nog twintig van zulke moeilijke maatregelen door. Als dit al niet lukt.'

In het regeerakoord zijn voor VVD en PvdA pijnlijke punten opgenomen. Zo moest de VVD de belofte loslaten dat niet zou worden getornd aan de hypotheekrenteaftrek. De PvdA moest een veer laten door bezuinigingen op de WW en ontwikkelingshulp.